Menthol: de bizarre geschiedenis van de man die Nederland leerde tandenpoetsen

De waarheid is soms vreemder dan fictie. Wie mij kent, weet dat ik graag bizarre geschiedenissen lees. En de afgelopen week, las ik het boek 'Menthol' van Frank Krake.

De eerste keer dat ik met Menthol in aanraking kwam was als directeur in Hengelo.We openden een taalpunt dat naar hem genoemd was. Menthol was in de jaren '20 van de vorige eeuw de eerste 'zwarte' inwoner van Hengelo. Zeg maar de eerste inburgeraar. Menthol was de bijnaam voor Joseph Sylvester die in 1901 in Saint Lucia wordt geboren. Een eiland op de Caraïben waar hij jong zijn moeder verlies en een vader die in Amerika werkt. Het Amerika waar de slavernij nog niet lang geleden is afgeschaft maar in de praktijk eigenlijk nog bestaat. Zijn vader geeft hem mee: 'Sta daarboven, hou je rug recht, bewaar je trots en je zult ver komen.' Het blijkt zijn levensmotto te worden.

Via Jamaica, Amerika, Canada, Londen en Amsterdam naar Hengelo-o-o
Hij trekt via Jamaica in zijn eentje naar Amerika, trekt daar rond en eindigt in Canada. Telkens gaat hij aan de slag in fabrieken en telkens start hij naast die baan (die overigens zes dagen kostte) een of ander handeltje. Sigaretten, dranken en hoofdpijnpoeders. In de Amerika nemen de rassenonlusten toe, de Ku Klux Klan wint meer en meer terrein. Het zal zijn drijfveer worden om vlak na de Eerste Wereldoorlog te vertrekken naar Europa. Hij heeft dan inmiddels geleerd dat zijn mond zijn sterkste wapen is. Het is een charmeur die bijzonder rap van de tongriem is. Altijd keurig gekleed en via een tussenstop in Londen, Antwerpen en Parijs, belandt hij in Amsterdam. Als straatverkoper in tandpasta.

Roos: het mooiste meisje van Hengelo
Ondertussen groeit aan de andere kant een meisje op in Hengelo: Roos. Ook zij heeft een droom: mannequin worden. Haar uiterlijk heeft ze mee want elke jongen in Hengelo dingt naar haar hand. In Amsterdam komen zij en Menthol elkaar tegen. Zij het slechts kort. Menthol reist Roos achterna en hij vestigt zich in het oosten. Overal waar hij komt is Menthol een verschijning: zo'n donkere man die met een ware theatervoorstelling tandpasta verkoopt!

Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, scheiden Roos en Menthol. Niet omdat het huwelijk slecht is, maar uit liefde. Getrouwd zijn met een Brits staatsburger kan Roos in de problemen brengen en dus wordt de scheiding aangevraagd en neemt Menthol intrek op een andere plek in Hengelo.

Nou, en zo kan ik nog even doorgaan maar ik zal niet het hele verhaal verklappen. Het hele boek lang sta je versteld van de inventiviteit van Menthol. Nooit lijkt hij bij de pakken neer te zitten, tegenslagen verwerkt hij door zijn bakens te verzetten. En tegelijkertijd geniet hij van zijn eigen succes.

Vlotter dan Sonny Boy
Frank Krake heeft een knap boek neergezet. Het boek is gelardeerd met vele historische documenten  en foto's en dat ondersteunt het verhaal zeer. De vergelijking met Sonny Boy van Annejet van der Zijl dringt zich op. Menthol is iets minder verhalend maar leest nog vlotter dan Sonny Boy.  Wie daarvan genoot, zal hier ook zeker van genieten.

Reserveer Menthol via Literatuurplein