Burgers hebben zelf 100 x zoveel toptitels als bibliotheken! En bij wie komen ze het lenen?

De afgelopen week werd de NS Publieksprijs uitgereikt aan het boek  'Dit kan niet waar zijn' van Joris Luyendijk. De genomineerden - vaak toch al beststellers - mogen zich verheugen in nog meer belangstelling die goed is voor de verkoop.

Tegelijkertijd levert de nominatie en de prijs ook meer belangstelling in bibliotheken. Voor mijn collega Gerda Malepaard was dat reden om in een mail aan directies in Overijssel nog even te wijzen op het feit dat dit soort titels veel gereserveerd worden. Zij gaf daarbij de overzichten van hoeveel exemplaren er gekocht waren door de bibliotheken en hoeveel er verkocht waren in Nederland.

Burgers hebben 100 x zoveel toptitels als bibliotheken
Voor mij aanleiding om eens de vertaling te maken: hoeveel van deze boeken staan er al in de kast bij inwoners van Overijssel. Door de landelijke verkoopcijfers te vertalen naar Overijssel krijg je bovenstaand beeld.  In de regel hebben burgers 100 x zoveel toptitels als de gezamenlijke bibliotheken.

De Overijsselse bibliotheken hebben samen 95 exemplaren van het boek van Luyendijk terwijl in heel Overijssel bijna 20.000 verkocht zijn.  Wie echter in de Overijsselse catalogus kijkt ziet dat deze titel overal nog in de reserveringenlijst zit.

Samenwerking met de boekenkasten van burgers
Om eerlijk te zijn: Luyendijk staat bij mij in de kast. Het is één van 19.500 exemplaren die in Overijssel verkocht is. U mag het van me lenen als u wilt. En waarschijnlijk geldt dat voor heel veel 'Luyendijkjes' die in boekenkasten staan van burgers in Overijssel.

Hoewel er op sommige plekken al wel her en der ruilkastjes staan in bibliotheken, blijf ik vinden dat we als bibliotheken nog steeds de grote samenwerking met alle boekenkasten van burgers in Overijssel  laten liggen. We hadden ooit het project 'De boekenkast van Nederland' van DOK Delft. In Utrecht en omgeving heeft men Boekspots. En los van bibliotheken zijn er allerlei 'Little free libraries' en mini-biebs.

Burgerinitiatief koppelen aan bibliotheken
Hoewel er wat initiatieven zijn in onze branche om te werken met deze burgerkracht, laten we hier volgens mij structureel nog wel wat energie liggen. Wat stel je toch eens voor dat je 10% van alle boeken van burgers zou kunnen gebruiken. Dan verdubbelen plotseling al onze populaire boektitels. En stel dat je dan zelf een stapje achteruit zou kunnen doen op dit gebied, wat zou je dan allemaal kunnen doen met de vrijgekomen tijd en middelen?

Ik ga vast even dromen over een mooi verbinding met burgerinitiatief en de extra zaken die we voor de samenleving zouden kunnen doen.

En met dank aan Gerda Malepaard voor de attendering op deze cijfers.

Little free libraries, veel meer dan alleen een ruilkastje

 

Little Free Libraries, wie kent ze niet? Die leuke, kleine kastjes waar mensen in de buurt onderling boeken ruilen. Todd Bol, oprichter vna de Little Free Library,  vertelt bij TEDx wat Little Free Libraries betekenen: veel meer dan uitlenen.... Goh, waar kenen we dat van?

Door het plaatsen van zo'n kastje, krijg je veel meer contact met de omgeving, mensen komen aan de praat met elkaar en zo iets relatiefs kleins als een Little Free Library heeft dus een grote spin-off naar de buurt. Ik ben weer gesterkt, zoals ik al eerder schreef, dat burgerinitiatief nog veel meer gekoppeld kan worden aan onze bibliotheken.

Todd Bol laat zien welke programma's je allemaal kunt koppelen aan Little Free Libraries. Ik ga op zoek naar een bibliotheek die op deze wijze wel eens 100 x zoveel vestigingen wil krijgen in zijn stad of gemeente. En eens kijken wat je daar allemaal om heen kunt organiseren. En zoiets natuurlijk beginnen met crowdfunding.

Volgens mij een idee in de dop.

Waarom ik vind dat ruilbibliotheken gewoon onderdeel kunnen worden van openbare bibliotheken...

Laatst vroeg iemand mij of ik vond of er ruilbibliotheken in openbare bibliotheken mochten komen? Ik vond het rare vraag. 'Waarom niet?' was mijn tegenvraag? 'Zijn we daar wel voor en maken we onze eigen bibliotheek dan niet kapot?' was de tegenreactie.

Ik zag niet in waarom we daar zo'n moeite mee zouden hebben. Al meer dan 100 jaar zijn we als bibliotheken knetterdruk om mensen lekker te laten lezen. Jarenlang liepen we daarvoor het vuur uit onze sloffen en nu zijn er plotseling allerlei burgerinitiatieven die ons daar graag bij helpen.  Mensen die lezen net zo leuk en belangrijk vinden als wij.  Lezen verrijkt immers je leven. Het verrijkt je leven doordat je een actieve gebruiker van de taal bent; door lezen vergroot je de taalvaardigheid. Het verrijkt je leven doordat je iets nieuws leert of het verrijkt je leven door deel te nemen in de verbeelding van een auteur.

Mooie voorbeelden
En ik ken prachtige voorbeelden van ruilbibliotheken. Zo schreef ik eerder al eens over de leuk leeszaal in Rotterdam West. Een leuk initiatief waar veel meer gebeurt dan alleen boeken uitwisselen.

Of neem eens een kijkje op de site van Minibieb een leuk initiatief in Zuid-Holland waar op veel plekken little free libararies ontstaan.

Onze Vlaamse buren kennen ruilbibliotheken op stations. Ook een hele logische plek.

Waar boeken geruild worden, wordt meer geruild...
Mijn stelling is dat waar boeken geruild worden met elkaar er meer gebeurt dan boeken ruilen alleen. Wie boeken deelt, deelt zijn leven. En dat delen is een basis om nog veel meer met elkaar te doen. Tegelijkertijd zegen bibliotheken zelf dat uitlenen niet een doel op zich is maar een middel. Uitlenen is geen 'core-business' meer. Meer en meer verbinden we mensen aan mensen in plaats mensen aan boeken. En misschien zijn juist die ruilbibliotheken wel een mooi inititiatief om mensen aan mensen te verbinden.

En natuurlijk: ruilbibliotheken zijn ook een bijzondere manier van collectievorming. Bibliotheken worden geconfronteerd met bezuinigingen en staan steeds vaker voor de keus of een vestiging nog open kan blijven. Ruilbibliotheken passen - zeker voor bezuinigende wethouders - prima in dat beeld.

Wat mij betreft zou dat wel een heel eenzijdige benadering zijn van de werkelijkheid. Maar ruilbibliotheken bieden naar mijn gevoel nog meer aanknopingspunten. Ik vind het mooi om zoveel mensen in de samenleving hiermee bezig te zien. Het toont aan dat lezen nog springlevend is en dat we het graag delen met elkaar. Als dat delen een opstapje naar nog veel meer kan zijn, konden ruilbibliotheken nog wel eens hele belangrijke instrumenten worden voor openbare bibliotheken. Mijn advies: benut dus elkaars kracht en probeer samen nog meer te betekenen voor de samenleving.

Ruilbibliotheken in de Vereniging van Openbare Bibliotheken?
Ik pleit er dan ook voor dat burgerinitiatief en ruilbibliotheken een warm plekje mogen krijgen bij onze Vereniging van Openbare Bibliotheken. Uiteraard moet je rekening houden met het bijzondere karakter van het burgerinitiatief en natuurlijk kun je niet dezelfde certificeringseisen stellen. Maar mensen die zich vrijwillig en  met veel passie inzetten voor lezen, verdienen het om met open armen ontvangen te worden.