zondag 9 januari 2022

Van hondenfobie naar burgerfobie


Het nieuwe jaar is weer begonnen en ik wens u het allerbeste vanaf deze plek. Het nieuwe jaar is een plaats van goed voornemens. Velen hebben die. Ik ook. En eentje zal ik hier met u delen. 

Hondenfobie

Het is een publiek geheim dat ik bang ben voor honden. Een hondenfobie. En dat is soms best onhandig. Ik durf niet goed bij mensen op bezoek die een hond hebben of ben bang dat mensen een hond hebben als ik er voor het eerst op bezoek ga. Met hardlopen is het ook niet echt handig. Mijn hardlooproutes plan ik zo dat ik logische plekken met honden vermijd. Dus ja, dat is best beperkend. Ik ga er wat aan doen en ik overweeg een behandeling in een instelling die hierin is gespecialiseerd met nazorg door een hondenspecialist. Nou, als u nog tips hebt, zijn die welkom. 

Dat ik wat laat doen aan die fobie is niet eenvoudig. Het staat al lang op mijn lijstje en ik hik er al tijden tegen aan. Waarom? Omdat ik mijn eigen angst onder ogen moet komen en het aan moet durven om door die angst heen te gaan. En dat terwijl het vermijden van die angst al jaren mijn strategie is. 

Ondertussen heb ik geleerd van de gesprekken die ik al gevoerd heb met hulpverleners dat ik moet gaan leren om juist het tegengestelde te gaan doen van wat ik gewend ben: van wegrennen en vermijden van honden, naar met ze omgaan. En daarbij geldt: ik kan niet de honden of hun baasjes veranderen, ik kan alleen veranderen hoe ik er zelf mee omga. Nou, wens me maar succes.

Van vermijden van honden naar vermijden van burgers

Een andere plek met vele goede voornemens vinden we in het nieuwe kabinet. Er is een regeerakkoord opgesteld 'Omzien naar elkaar en vooruitzien naar de toekomst'. Met grote ambities en nog meer geld gaat het kabinet Rutte IV, met nieuw elan aan de slag. 

Rutte IV begint wat betreft die goede voornemens en dat nieuwe elan wel met 3-0 achterstand. Het vertrouwen in de politiek is namelijk historisch laag. In een recent artikel schreef ik over het rapport 'De laagevertrouwensamenleving' Uit dat rapport bleek dat sinds het uitbreken van de coronacrisis het vertrouwen in de overheid gedaald was van 70% naar 29%.


En laten we eerlijk zijn, niemand is verbaasd als je dat zegt dat dat vertrouwen zo gedaald is.  Een paar voorbeelden? Nog voor het nieuwe kabinet gestart is, blijkt de gaskraan in Groningen toch nog weer even open gedraaid te moeten worden. We zijn het land met de Toeslagenaffaire waarvoor het kabinet aftrad en beloofde het snel op te lossen. En we zijn het land waar dat nog steeds niet is opgelost. We zijn het land dat zo ongeveer het laatste startte met boosteren. We zijn het land waar een politiek vriendje miljoenen verdiende aan een mondkapjesdeal. We zijn het land waar dat vriendje vervolgens beloofde dat geld terug te geven. En we zijn het land waar dat vriendje dat toch niet deed. We zijn het land waar een kwart van de kinderen in de wachtkamer van de laaggeletterdheid zit. En we zijn het land waar de formatie twee maanden langer duurde door gekonkel rond een 'functie-elders-affaire'. 

Het is makkelijk scoren en ik zou best nog even door kunnen gaan. 

Het CBS meldde afgelopen week dat de lonen in Nederland in de afgelopen tien jaar slechts in vier jaren de inflatie konden bijbenen. Dat betekent dat lonen in de afgelopen tien jaar niet de prijsontwikkeling konden volgen. Gepensioneerden klagen dat ze al jaren op nullijn zitten of gekort zijn. 

En dan nog klein leed: mijn minder digitaal vaardige maar wel kwetsbare vader van bijna tachtig klaagt dat de overheid hem geen brief stuurt dat hij geboosterd moet worden maar dat hij zelf via vrienden en familie er maar achter moet komen hoe hij snel zijn prik moet krijgen. 

Het wantrouwen tegenover de overheid zit dus diep. Burgers kunnen makkelijk het gevoel krijgen dat er niet meer voor hen gezorgd wordt en dat zij degenen zijn die telkens de rekening moeten betalen. Dat er wel veel mooie woorden zijn maar geen echte daden. Dat wordt nog eens versterkt door Wilders en Baudet die als eens soort Waldorf en Statler, de oude mannetjes van de Muppetshow, vanaf de zijkant roepen hoe schandalig het allemaal is. Hun goed recht maar daardoor wordt de kloof alleen maar dieper. Veel burgers hebben niet meer het gevoel dat de politiek en de overheid nog echt contact met ze maakt. Het lijkt wel of de politiek en de overheid de burger lijken te vermijden.

Nou, en dat kabinet, Rutte IV, die met nieuw elan maar met dezelfde partijen en dezelfde premier verder gaat schrijft in het regeerakkoord: 

Bij onze ambities hoort ook dat we de overheid zelf verbeteren. Te beginnen bij de verbetering en versnelling van afhandeling van de schade van de gedupeerden van de toeslagenaffaire en de aardbevingsschade in Groningen. De sterke overheid die wij voor ons zien heeft oog voor de menselijke maat, is begrijpelijk, bereikbaar en aanspreekbaar door inwoners, en herstelt op die manier het vertrouwen.

Dit kabinet heeft zich op zijn minst voor een ambitieuze opgave gesteld. Een ambitie die duidelijk niet alleen met meer geld te maken heeft.

Participatiesamenleving 

In de troonrede van 2013, aan het begin van Rutte II, gaf de koning aan dat we transformeren van een verzorgingsstaat naar een participatiesamenleving. Burgers moesten weer meer zelf doen en niet alles van de overheid verwachten maar dat betekende ook dat de overheid meer faciliterend moet optreden en ook meer regelruimte bij burgers moet laten. Dat er tegelijkertijd bezuinigd werd maakte dit wel een hele dubbele boodschap.

Toch hebben we op veel plekken gezien dat die participatiesamenleving best mooie dingen kan opleveren. Bij bibliotheken zie je dat terug bij Taalhuizen maar ook bij een programmering die veel meer samen met allerlei partijen in stad of dorp tot stand komt. 

Een participatiesamenleving vraagt van de gemeenschap dat burgers die voldoende vaardigheden, capaciteiten of financiële middelen hebben deze deels inzetten voor burgers die dat niet hebben. En de taak van de overheid wordt dan om dat vooral te faciliteren en oog te hebben voor hoe dat kan gaan werken. En daar waar dat niet werkt of waar geen aanbod door burgers kan worden gedaan, moet die overheid dan toch zelf aan de slag. 

Het vraagt een luisterende houding van de overheid. Een overheid die meebeweegt maar die vooral elke burger serieus neemt. Ten diepste betekent dat, dat je eigenlijk niet elke burger of elk dorp gelijk moet behandelen maar dat je moet kijken welke inzet voor de burger  of voor het dorp het meeste effect heeft. En dat is voor een overheid die opgebouwd is met regels en wetten natuurlijk een hele ingewikkelde opgave. En probeer dan ook nog maar eens betrouwbaar en consistent te zijn. 

Oud ombudsman Brenninkmeijer deed hier ook onderzoek naar en adviseerde de overheid om veel meer te experimenteren met nieuwe principes van democratische besluitvorming. Ook het SCP adviseerde medio 2021 al dat het vertrouwen in de overheid na deze coronacrisis alleen teruggewonnen kan worden door veel beter rekening te houden met burgerrechten en het vertrouwen weer terug te geven aan de samenleving. Maar na een paar referenda in binnen- en buitenland met een ongewenste uitkomst, is de politiek kopschuw geworden op dit punt. Men weet niet hoe men de burger serieus moet nemen. Dit los van al het goede werk dat ik zie bij wethouders, gedeputeerden en ministers. Ik heb diep respect voor ze. 

Klimaattransitie en de woningcrisis

En laten we dan eens twee grote thema's die dit kabinet moet oppakken bij de kop nemen: de klimaattransitie en de woningcrisis. Denkt u dat de burger het gevoel heeft dat hij daarbij betrokken gaat worden? Ik denk het niet. Maar het zijn wel twee thema's die dicht bij ons komen en waar we mee te maken krijgen. Waar komen windmolens en zonneparken? En waar wordt op welke wijze gebouwd? Het zijn wat mij betreft twee thema's waar je met veel en grote groepen burgers iets mee moet. Een uitgelezen kans voor het kabinet om bovenstaande belofte uit het regeerakkoord gestalte te geven. Hoe zou je met bijvoorbeeld een G1000, een burgertop, voorstellen voor die transitie op nationaal niveau kunnen doen? Of hoe zou je op lokaal niveau kunnen kijken naar burgercoöperaties rond woningbouw

De politiek en de overheid moeten de burger niet vermijden maar juist veel serieuzer nemen. En laat burgers dan ook de verantwoordelijkheid voelen en nadenken over de dilemma's.  

Rol voor bibliotheken?

Dat we langzamerhand in een redelijk gepolariseerd land leven, spreekt niemand tegen. Het organiseren van een gesprek waar burgers nog gewoon naar elkaar luisteren en waar de overheid naar burgers luistert  en vice versa wordt steeds schaarser. Initiatieven als de Human Library waar je 'iemand' kunt lenen die in de regel als afwijkend wordt ervaren of waar veel vooroordelen over bestaan past daar bijvoorbeeld goed in. 

Maar je zou ook kunnen denken aan burgerparlementen of burgergesprekken rond thema's. Misschien ligt daar in het verlengde van de Informatiepunten Digitale Overheden best ruimte. Ik ben wel benieuwd waar hier al mooie voorbeelden bekend zijn bij bibliotheken. Kernpunt is wel dat de overheid dit soort initiatieven mee moet dragen en uiterst serieus moet nemen. Burgers hebben feilloos door als de zoveelste ronde van verplichte inspraak zonder echte invloed voorbij komt.

Niet de hond moet veranderen maar ik

Leuk dat bibliotheken daar iets in kunnen betekenen maar dat is niet de kern. Ik begon met mijn goede voornemens voor dit jaar en mijn angst voor honden. Moeten de hond of het baasje veranderen? Nee, het zijn niet de hond of het baasje die moeten veranderen maar ík moet veranderen. Ik ben zelf de enige die mijn houding naar honden kan aanpassen en daarom moet ik me inzetten om me over mijn angst heen te zetten. Alleen dan ontstaat een nieuwe situatie.

En wat voor mij geldt als iemand die bang is voor honden, dat geldt ook voor de politiek en de overheid. De overheid en de politiek moeten niet bang zijn voor de burger. Er moeten wegen gevonden worden hoe overheid en politiek weer om kunnen gaan met burgers. Moet de burger veranderen? Nee, het is niet de burger die moet veranderen maar de overheid en de politiek. Ook zij moeten over hun eigen angst heen weten te stappen en hun houding fundamenteel aanpassen. Alleen dan ontstaat een nieuw samenspel waarbij ook de burger weer een nieuwe houding zal aannemen. 

Elke overheid krijgt de burgers die het verdient. 

Beloof ik ondertussen te gaan werken aan die hondenangst.

Foto: Dimtri_C

4 opmerkingen:

Ronald zei

Ha Marc, dank je voor je mooie blog weer. Een essentieel thema voor de komende tijd, hoe verkleinen we de afstanden tot elkaar, zowel onderling als institutioneel?

Voor wat betreft honden, ik was vroeger ook eerder bang dan liefhebber van honden, maar sinds we zelf een hond hebben gehad (kruising Drentse patrijs/ labrador - helaas vorig jaar overleden) weet ik beter wat hondengedrag betekent en hoe je er mee om moet gaan. Dát is de beste remedie, neem een hond in huis.
Ook voor de overheid is dat advies mogelijk; open je huis en geest voor de burger en alles wat daar bij komt kijken. De politiek is nu vaak te gefocust op (eigen) kiezers en beeldvorming, in plaats van op de burgers en hun beleving.

Mark Deckers zei

@Ronald: ware woorden. Maar dat ik een hond in huis neem zie ik nog niet gelijk voor me zoals je voor kunt stellen. Maar wie weet, waar ik eindig. Dank voor de bemoediging voor zowel mezelf als voor de overheid.

Milet zei

Interessante blog weer, dank je wel. Over je hondenangst. Wij hebben een labradoodle thuis: Roef. Het is de meest lieve hond die je je maar kunt voorstellen, doet geen vlieg kwaad. En hij heeft al een aantal mensen bij ons in de buurt over hun hondenangst heen gebracht. Hij gaat soms ook mee naar kantoor waar iedereen Roef hartelijk ontvangt. (een hond werkt ook therapeutisch). Ik ben zelf geen grote hondenfan, ging ze vroeger ook uit de weg, en begrijp je angst. Het is niet om de hoek, maar je bent altijd welkom om eens langs te komen (Hoorn)! Roef houdt ook van logeren. :-) En als je naar een serieuze oplosing zoekt, dan zou ik 1-op- 1 therapie adviseren of EMDR. Wat zal dat fijn zijn als je die angst niet meer hebt. Succes!

Mark Deckers zei

@Milet: dank voor je aanbod en ik pak het inderdaad serieus aan en kom inderdaad uit op 1-op-1-therapie. Mocht je ooit nodig zijn dan kom ik er op terug!