Van een Bibliotheekwet naar een wet op Leven Lang Ontwikkelen?

 In Nederland geven we een slordige € 30 miljard uit aan regulier onderwijs. Zo'n € 12,5 miljard aan de basisscholen, zo'n € 10 miljard voor de scholen van voorgezet onderwijs en zo'n € 5,5 miljard voor het hoger onderwijs en tot slot bijna een soortgelijk bedrag aan studiefinanciering. Zet dat eens af tegen de investering in bibliotheken, zo'n € 0,4 miljard of de investeringen in volwasseneducatie, let op: dat is volgens de minister zelf € 0,06 miljard. Eén ding is direct duidelijk: wie niet gelijk als kind zorgt dat ie goed is opgeleid, heeft in Nederland in de loop van zijn leven het nakijken. We zijn als land van harte bereid om je als kind goed op te leiden maar daarna moet je vooral jezelf redden. 

Het is daarom interessant om het rapport 'Noodzaak van volwasseneducatie voor iedereen' eens te lezen. Het rapport ging naar de kamer net voor mijn vakantie.  Het is geschreven door Maurice de Greef en Mieke de Haan, beide van de leerstoel Volwasseneducatie van de Vrije Universiteit Brussel en Marieke Brugman van de Nederlandse tak van de Unesco. Bibliotheken kennen de Volwasseneducatie vooral van de zogeheten WEB-gelden waarbij in arbeidsmarktregio's tot inzet van onder andere taalhuizen wordt gekomen. Het is een complexe regeling met weinig beleidsvrijheid en inderdaad, hele beperkte middelen.

In het rapport vergelijken de schrijvers de investeringen van Nederland met andere landen in Europa. Wat denkt u, staat Nederland op 'pole position' om maar eens in de racetermen te blijven?

Nederland is maar een matige middenmoter in dit tabelletje. Enerzijds valt de grote variatie op maar ook dat er in deze lijst niet heel veel lijn is. Hoewel Scandinavische landen echt bovenaan staan, zoals verwacht, doen ook landen als Malta en Polen het goed. Ook de variatie is groot, een paar landen die tientjes per inwoner uitgeven en veel landen die met een paar euro's of dubbeltjes aan komen zetten.

Lobby van bibliotheken

Ondertussen zetten bibliotheken in op extra middelen in de formatie. De inzet van de VOB is € 95 miljoen extra. Het lijken me hele noodzakelijke middelen. De formatie schiet echter nog niet echt op en wie kijkt naar de opgaven die we zowel als bibliotheken als met volwasseneducatie hebben, ziet dat we met deze middelen natuurlijk nog maar in de schaduw staan van de bedragen die aan formeel onderwijs worden uitgegeven. En dat is eigenlijk raar. Iedereen is het erover eens dat als je nu van het MBO, HBO of universiteit af komt, je echt nog niet klaar bent met leren. We hebben de mond vol van een Leven Lang Ontwikkelen. Het rapport over Volwasseneducatie stelt eigenlijk dat met de bedragen die nu op tafel liggen, het eigenlijk nog niet eens mogelijk is om een fatsoenlijke infrastructuur op te zetten. Dat hadden u en ik in de praktijk natuurlijk ook al vastgesteld. Alle gelden moeten vooral programmatisch en met zeer beperkte beleidsvrijheid worden ingezet. De financiering van Taalhuizen is geen vetpot en wordt met inzet van vrijwilligers, die ik een zeer warm hart toedraag, overeind gehouden.  

Van bibliotheekwet naar Wet voor Leven Lang Ontwikkelen

Maar denk eens verder: zouden we in Nederland niet een infrastructuur moeten hebben voor een Leven Lang Ontwikkelen? Een platform in elke gemeente waar je een breed scala aan cursussen, workshops, online trainingen en studieboeken kunt gebruiken? Waar burgers en professionals elkaar verder helpen. 

Op onderdelen bouwen we die nu in Nederland: taalhuizen, volksuniversiteiten en informatiepunten digitale overheid. Maar het is heel beperkt naar inhoud en financiële middelen. Volgens mij mag en moet het breder: van taal, tot techniek, tot kunst en cultuur. In elke plaats een infrastructuur waar iedereen kan aankloppen om zichzelf te ontwikkelen. In samenwerking met lokale partners en burgers. De 'community university' of 'Universteit van de straat'. Voor mij is het een ontwikkelperspectief dat nog verder reikt dan de maatschappelijk-educatieve bibliotheek. 

Ik zou zeggen: kop nu die lobby in voor de € 95 miljoen voor bibliotheken. Het is noodzakelijk alleen al voor onze basistaken. Maar durf ook verder te kijken. Laten we gaan bouwen aan een wenkend perspectief waarbij we ooit van een bibliotheekwet naar een wet voor Leven Lang Ontwikkelen gaan. Want ten diepste hebben we in Nederland geen behoefte aan een bibliotheek die voldoet aan vijf functies maar een een infrastructuur waarmee elke Nederlander in elke situatie zichzelf kan ontwikkelen. Niet alleen een infrastructuur tot en met de universiteit maar ook voor al die jaren die daarna nog volgen.  

Op naar een wet voor Leven Lang Ontwikkelen!