Het is weer lijstjestijd! En lijstje 1: Welke bibliotheek krijgt de meeste bezoekers?

Ja, het is weer zover! Op de radio horen we Mariah Carey al weer met 'All I want for Christmas' en dat is onvermijdelijk het signaal om onder te duiken en om ons te richten op de bibliotheeklijstjes.

Ook dit jaar publiceer ik weer vijf top-15's met specifieke prestaties van bibliotheken. Vijf kengetallen die samen leidden tot een zesde lijst. En dat is de lijst - een top-20 - van de Best Presterende Bibliotheken van Nederland. Zoveel lijstjes dus dat bijna elke bibliotheek wel ergens in voor komt.

Ik zal aan het eind van het artikel iets meer vertellen over wat er allemaal nog komt. Maar we trappen vandaag af met het aantal bezoekers. Uiteraard zetten we dat af tegen het aantal inwoners van het werkgebied. Want anders wint altijd de grootste. En als we reken met het aantal bezoeken per inwoner dan komen we tot het volgende lijstje. Tussen haakjes ziet u trouwens de top-15-positie van het vorige jaar. 

Forum Groningen opnieuw onbetwiste publiekstrekker

Het Forum in Groningen is al vier jaar op rij de onbetwiste koploper met meer dan tien bezoeken per inwoner. Daarmee houdt Groningen al jaren andere bibliotheken achter zich. En Gouda komt dit jaar opnieuw op nummer twee. Chapeau voor deze twee krachtpatsers!

Maar Gouda moet opletten want Wageningen en Utrecht kruipen langzaam maar zeker dichterbij. Allebei schuiven ze een plaatsje op. 

Veel vaste waarden

In deze top-15 staan altijd een aantal vaste waarden. Rozet in Arnhem, Midden-Brabant rond Tilburg, DOK Delft, Deventer, Zuidoost Fryslân, DNK Assen en OverO uit Zwolle en Kampen, allemaal zijn ze er weer bij. De onderlinge verschillen zijn niet zo heel groot. Ze stijgen dus makkelijk een plaatsje, of ze dalen een plaatsje. Maar alles bij elkaar zijn ze niet weg te branden. Wat zegt dat? Nou, vooral dat ze elk jaar prima prestaties leveren die ze ook nog keurig administreren. Dikke pluim. 

Gooi+ en Twente

In deze lijst waar men nieuwkomers toch niet veel ziet, zijn er toch nog twee die nieuw binnenkomen. En dat zijn de bibliotheken Gooi+ en Twente. Beide stichtingen die uit een fusie voortkomen en voor het eerst als nieuwe stichting hun cijfers opgaven. Want bibliotheken Gooi en Meer en Hengelo - beide onderdelen van beide nieuwe stichtingen - zagen we ook voorheen wel in deze lijsten voorbij komen. 

Gemiddelde iets gestegen

Tot slot zien we dat het gemiddelde het afgelopen jaar iets is gestegen. Van 3,1 bezoeken per inwoner naar 3,2 bezoeken per inwoner.  We lijken een beetje te stabiliseren nadat we weer snel stegen na de coronacrisis.  In 2019, het jaar voor corona,  stonden we overigens nog op 3,7 bezoeken per inwoner. Dus bibliotheken, er is nog wel mogelijkheid op groei.

Route naar de Best Presterende Bibliotheek

Dan nog iets over het samenstellen van deze lijsten. Het is het zesde jaar dat ik dit zo doe. Ik startte in 2018. 2021 en 2022 moest ik aan me voorbij laten gaan door corona. We gaan dus weer opbouwen naar een index van Best Presterende Bibliotheken en daar zal ik na vijf lijstjes dan een zesde lijst van maken. Op de afbeelding ziet u wie in voorgaande jaren in de top-3 terecht kwamen.  

De vier top-15's die nog volgen zijn: percentage lid, het aantal uitleningen per lid, het aantal bezoeken van activiteiten en het percentage scholen dat meedoet aan de Bibliotheek op school. Van elk getal maak ik een ranking van alle bibliotheken. Al die cijfers tel ik bij elkaar op en dat leidt tot een eind top-20 van bibliotheken die op al die kengetallen goed scoren. Dat noemen we dan de index van Best Presterende Bibliotheken. De data die ik gebruik zijn de WSOB-data en de data over de Bibliotheek op school die de Koninklijke Bibliotheek openbaar aanbiedt. Samen de met de Koninklijke Bibliotheek heb ik ook dit jaar mijn berekeningen laten controleren en samen nagekeken. Dank daarvoor aan Mirjam Klaren van deze organisatie.

De komende twee weken verwacht ik telkens twee lijstjes te publiceren en de eindlijst verwacht ik ergens vlak voor Kerst feestelijk bekend te maken. 

Disclaimer

Elk jaar komt er wel wat discussie over deze cijfers. En daarom geef ik vooraf maar vast een disclaimer en geef ik aan wat mijn intentie is met deze cijfers. Want geven de lijstjes nou echt een beeld van de Best Presterende Bibliotheek? Het eerlijke antwoord is: nee. Ik neem met die vijf kengetallen bijvoorbeeld lang niet alle dienstverlening mee die bibliotheken uitvoeren. En daarbij komt dat meespeelt in wat voor werkgebied een bibliotheek actief is. U kunt zich voorstellen dat een bibliotheek in een dorp met een hogere sociaal-economische status makkelijker beter kan presteren dan een bibliotheekvestiging in een stadswijk met sociale uitdagingen. En dan hebben we ook nog te maken met verschillende financieringsniveaus die meer of minder inzet mogelijk maken. Dus een allesbepalend beeld is het niet. Maar alles bij elkaar geeft het wel degelijk een onderling vergelijkbaar inzicht.  

En op deze plek moet ik er ook bij zeggen dat onze sector elk jaar zichzelf verbeterd als het gaat om registratie van gegevens en dat we ook steeds beter in staat zijn om het maatschappelijk nut aan te tonen. De positieve lobby die afgelopen jaren gevoerd is voor bibliotheekwerk, kan een deel van dat succes toeschrijven aan het feit dat de sector zo goed cijfermatig kan onderbouwen. Zijn we er daarmee? Nee. Maar het helpt ontzettend.

De Best Presterende Bibliotheek voor jouw gemeente 

De lijstjes die ik nu weer maak zijn dus wel degelijk ter lering maar toch ook ter vermaak. Ongeveer de helft van alle bibliotheken komt wel ergens in één van de lijstjes voorbij. Klap elkaar op de schouder als het weer goed was. En zeg nou zelf: december is toch een lijstjesmaand.  En voor wie even niet in het lijstje staat: voor  mij ben je toch De Best Presterende Bibliotheek voor jouw gemeente. 

Op naar het tweede lijstje en dat wordt het lijstje over waar de meeste mensen lid zijn van de bibliotheek. Dat lijstje publiceer ik donderdag 4 december. Stay tuned!