Op 29 oktober zijn er, opnieuw, landelijke verkiezingen. En wie verkiezingen zegt, zegt verkiezingsprogramma's. En het wordt weer een tijd vol beloften. De ene partij belooft nog meer dan de andere. In vorige verkiezingsprogramma's werd nog volop gewerkt aan de zorgplicht voor gemeenten. Nu die wetswijziging toch al een heel eind op dreef is, is het interessant om eens te kijken waar partijen nu mee komen als het gaat over bibliotheekwerk.
Wie belooft wat en hoeveel? De VOB maakte voor bibliotheken al een mooi overzicht waar ik met plezier gebruik van maak en nog wat ik nog wat verder inkleur.
De grote belofte: Gratis bibliotheken
Nu de zorgplicht niet meer het grootste thema is, zie je partijen wel een beetje zoeken wat ze als nieuw punt moeten aandragen. Een punt dat aan de horizon verschijnt, is de gratis bibliotheek. Dan gaat het dus om het afschaffen van betaalde lidmaatschappen.
Het meest ver gaat GroenLinks-PvdA daarin. In hun verkiezingsprogramma, 'Een nieuwe start voor Nederland', staat:
'Gratis bibliotheekabonnement: De bibliotheek is de huiskamer van de stad of dorp. Iedereen moet toegang hebben tot boeken en informatie ongeacht je portemonnee, daarom maken we het bibliotheekabonnement gratis. De Informatiepunten Digitale Overheid (IDO’s) zijn ondergebracht bij bibliotheken en daarmee is het belang van bibliotheken aanzienlijk toegenomen. We blijven ons inzetten voor een bibliotheek in de buurt.'
Deze tekst staat op pagina 155 van hun verkiezingsprogramma. Je moet wel van lezen houden om het te vinden maar het is een knappe tekst. Naast het gratis lidmaatschap worden de IDO's ook gelijk even goed geborgd. Ik zeg: petje af voor deze tekst!
GroenLinks-PvdA is niet de enige die met een gratis lidmaatschap komt. Wel de meest uitgesproken partij. Ook Partij voor de Dieren en NSC komen met een gratis bibliotheek.
NSC schrijft in het verkiezingsprogramma 'Zorgen voor zekerheid':
'De bibliotheek is een belangrijke basisvoorziening en moet gratis zijn. Naast leesbevordering, bevorderen van leesplezier en digitalisering heeft de bibliotheek een belangrijke rol in het aanjagen van cultuur en is het een belangrijke ontmoetingsplaats.'
En Partij voor de Dieren belooft:
'We investeren in behoud en heropening van gratis openbare bibliotheken.'
Ook Volt zegt iets over gratis lidmaatschappen maar gaat minder ver dan GroenLinks-PvdA, NSC of Partij voor de Dieren. Volt geeft aan:
'We willen betere toegang tot cultuureducatie en bibliotheken door de middelen die provincies voor cultuureducatie ontvangen, te verhogen en door de leeftijdsgrens voor een gratis lidmaatschap van de openbare bibliotheek te verhogen.'
Nu zegt Volt niet gelijk tot welke leeftijd ze dat gratis lidmaatschap willen verhogen. Het onderzoek dat het ministerie nu gaat doen naar gratis abonnementen sluit dus goed aan bij de wensen van deze partijen. En kan ze dus ook helpen om hier politiek draagvlak voor te vinden. Met andere woorden: dit gaat een politiek thema worden.
Zorgplicht 2.0?: bibliotheek voor elke wijk en elk dorp
Eerlijk gezegd had ik D66 ook al wel in bovenstaande rijtje verwacht. Maar D66 belooft dit niet. Het is wel de patij die de meeste woorden en zinnen aan bibliotheekwerk besteed. Waarvan akte.
Ik haal er twee zaken uit die wel interessant zijn. Waar D66 in het verleden pleitte voor de zorgplicht - samen met PvdA overigens - gaat men nu nog iets verder:
'D66 wil een volwaardige bibliotheek in iedere buurt. Niet alleen voor boeken, maar ook voor ontmoeting, gezelligheid, taallessen, toegankelijke overheidsinformatie, digitale hulp en projecten voor mensen die laaggeletterd zijn. Zo versterken bibliotheken wijken en dorpen.'Dit is een tekst die duidelijk verder gaat dan één bibliotheek per gemeente. Er moet gewoon een goed dekkend netwerk zijn in elke wijk en in elk dorp. Wordt dit een zorgplicht 2.0? Ook D66 borgt -net als GroenLinks-PvdA - de rol van de IDO's bij de bibliotheek door overheidsinformatie en digitale hulp expliciet hier te benoemen. Heel goed!
Bibliotheek op school
Het tweede waar ik D66 - de onderwijspartij - voor aanhaal is de Bibliotheek op school. Op pagina 41 van hun programma vinden we deze tekst:
'We zorgen voor een sterke basis voor ieder kind. Lessen in taal, rekenen, burgerschap en digitale vaardigheden zijn het belangrijkst. De vaardigheden in taal en rekenen nemen al jaren af. Dat moet beter. Iedere school krijgt een volle schoolbibliotheek.'
'We willen dat het primair onderwijs zich richt op een sterke basis met taal, lezen, rekenen, digitale vaardigheden en burgerschap als kern, en toegankelijk voor alle leerlingen. Het risico op laaggeletterdheid onder kwetsbare groepen is groot en verdient onze blijvende aandacht. Projecten als Bieb op school zijn belangrijk om lees- en taalvaardigheid te blijven bevorderen.'
Wie noemt de bibliotheek niet?
Drie thema's zien we dus terugkomen: gratis lidmaatschap, zorgplicht die verder gaat dan één vestiging en de Bibliotheek op school. Daarnaast veel clichés zonder harde toezeggingen in teksten als 'inzetten voor bereikbare voorzieningen' of 'kunst en cultuur in brede zin stimuleren'. Bijna alle partijen noemen de bibliotheek wel als een belangrijke of essentiële voorziening.
Er zijn een paar partijen die de bibliotheek helemaal niet noemen. Dat zijn: JA21, Forum voor Democratie, de PVV én de VVD. Die laatste, de VVD, is wel opvallend want in de debatten, toen nog onder Uslu als D66-staatssecretaris en Van Strien als VVD-Kamerlid, heeft de VVD zich best veel ingezet voor de zorgplicht. Dit naast de PvdA en D66. Van JA21, Forum en de PVV weten we dat ze niet zoveel op hebben met het subsidiëren van culturele instellingen. Hoewel de PVV de afgelopen jaren daar wel milder in is geworden. In voorgaande jaren was het motto altijd 'wij zijn tegen cultuursubsidies', maar in de debatten die ik volgde - vaak ook op provinciaal niveau - deed men wel degelijk mee aan het debat en steunde men het op hoofdlijnen ook.
De SGP is vóór een openbare bibliotheek
De laatste die ik aanhaal is de Staatkundig Gereformeerde Partij, een partij die zeker van de leescultuur is, maar die in het verleden best moeite had zich te verhouden tot het brede en openbare karakter van een bibliotheek. Langzaam zie je ook deze partij de bakens verzetten. In het vorige verkiezingsprogramma pleitte men nog voor maatwerk per gemeente als het ging op openbaar bibliotheekwerk. Daarmee bedoelde men natuurlijk dat, als je een gemeente hebt met een orthodoxe geloofsgemeenschap hebt, dat die daar op ingericht moet zijn. De tekst, nu weer een paar jaar later is ook hier weer wat opener:
'Maatschappelijke voorzieningen zoals de openbare bibliotheek dienen in iedere gemeente beschikbaar te zijn. De overheid ondersteunt de aanwezigheid van een rijk aanbod aan boeken in bibliotheken op school.'
De tekst die er nu staat is zonder voorbehoud en en passant nemen ze ook nog de Bibliotheek op school mee.
Het hete najaar is begonnen!
Het was een korte aanloop naar deze verkiezingen. Programma's moesten in recordtempo gemaakt worden. De wetswijziging zit nog onder de vleugels van het ministerie en dat punt is dus niet echt meer te maken. Maar ondanks dat aan aandacht voor bibliotheken geen gebrek! Het verschuift naar gratis lidmaatschap, wellicht een zorgplicht 2.0 en Bibliotheek op school. En oja, een aantal partijen borgt de IDO's ook nog even.
Het hete najaar is begonnen! Alle dossiers die ik laatst benoemde zitten in de verkiezingsprogramma's en zijn op de wagen. Breed draagvlak dus volle kracht vooruit naar de verkiezingen!
Stem op de bibliotheek!
Met speciale dank aan Klaas Gommers van de Vereniging van Openbare Bibliotheken voor zijn overzicht voor bibliotheken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten