dinsdag 28 januari 2020

Ebooks en openbare bibliotheken: wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen?


Als er iets is wat de Koninklijke Bibliotheek goed heeft geregeld, zijn het de statistieken van ebooks. Ruim een week geleden meldde Bertil Voogd van de KB dat de jaarcijfers voor bibliotheken weer beschikbaar zijn op MetdeKB (sorry, alleen met code). Net als vorig jaar heb ik de cijfers weer op een rijtje gezet en geef ik u de belangrijkste ontwikkelingen.

Uitleningen +9%
Het afgelopen jaar steeg het aantal uitleningen van ebooks met 9% naar 3,8 miljoen ebookuitleningen. Dat is eigenlijk wel knap. Ik had zelf al een verdere afvlakking verwacht. Wie namelijk de groeicijfers van de afgelopen vijf jaar bekijkt, ziet namelijk dat de groei steeds kleiner wordt. Voor 2019 was de groei even sterk als in 2018.  Wellicht is een verklaring dat 2018 eigenlijk niet zo'n heel goed jaar was omdat er toen nog wel wat problemen waren met de app.


Ebookaccounts +3% / Bestaande leners lezen meer
Wie gebruik wil maken van ebooks moet hiervoor een account hebben. Dat kun je aanmaken op de Online Bibliotheek met je bibliotheekpas of je kunt een ebook-only-abonnement via de KB afsluiten.

Binnen de ebook-statistieken wordt onderscheid gemaakt tussen twee soorten accounts: geldige accounts en actieve accounts. Actieve accounts zijn alle accounts die het afgelopen jaar minimaal één keer een ebook hebben geleend. Een geldig account wil zeggen dat je je hebt geregistreerd maar zegt niks over je gebruik. In de jaren dat ik de ebooks volg, gebruik ik altijd het cijfer van de actieve accounts.

Hoewel er 9% meer ebooks zijn uitgeleend, zijn er niet 9% meer actieve ebooksaccounts. Het aantal actieve accounts is gestegen naar 233.885, een stijging van 3%. Het aantal uitleningen stijgt al een aantal jaren harder dan het aantal actieve accounts. Je kunt daaruit afleiden dat de bestaande ebookleners  dus jaar op jaar meer ebooks lenen en actiever worden.

Van de jonge bibliotheekleden, leent  2% een ebook



Ik heb eens een combinatie gemaakt van twee datasets: die van de ebooks en die van de fysieke bibliotheekleden zoals ze in de dataset van gegevenslevering zitten. Ik heb het aantal volwassen leden en het aantal jeugdleden eens afgezet tegen het aantal geldige en actieve accounts in deze categorie.

Van alle volwassen leden (dus 100%) bij de bibliotheek heeft 23% een ebookaccount. 13% van  alle volwassen leden heeft in 2019 ook daadwerkelijk een ebook geleend. Bij jeugdleden is dat een stuk minder:  5% heeft ooit een ebookaccount aangemaakt en slechts 2% heeft vorig jaar ook echt een ebook geleend.

Voor kinderen zijn ebooks op dit moment dus nog absoluut geen vervanger voor papieren boeken. Dat pleit ervoor om in de komende tijd dus ook gewoon te blijven investeren in schoolbibliotheken met fysieke boeken. Lezen voor je plezier is voor de jeugd zeker nog geen gedigitaliseerde hobby. Informatie opzoeken is natuurlijk wat anders....

Ook dit jaar is de gemiddelde ebooklezer weer een jaar ouder geworden




Ook vorig jaar schreef ik al dat de ebooklener eerder ouder dan jonger wordt. En kijk even naar de groep 71-80-jarigen. Zij nemen een steeds groter deel van het aantal ebook-uitleningen voor hun rekening. Deze groep wordt steeds digitaler en kan steeds vaker goed overweg met een tablet of ereader.

Verder lijken alle groepen te groeien. Dat is een beetje optisch bedrog. Vorig jaar was ruim 6% van de leners nog ongeïdentificeerd met leeftijd. Dat is dit jaar teruggebracht tot bijna 0%. Die  6% onbekende leners is nu verdeeld over alle leeftijdssegmenten.

Maar alles bij elkaar lijkt ook dit jaar de gemiddelde leeftijd van de ebooklezer weer met een jaar gestegen te zijn.

Ebooks zijn net als vorig jaar 5% van het totaal aantal uitleningen




Ebooks vormen net als vorig jaar 5% van het totaal aantal uitleningen. Hoewel het aantal fysieke uitleningen daalde van 72 miljoen naar 66 miljoen, en het aantal uitleningen van ebooks steeg van 3,5 naar 3,8 miljoen blijft het toch 5%. Kleine nuance: vorig jaar wat het 4,6% en dit jaar is het 5,4%. Toch blijft het procentenwerk. Volgend jaar is het wellicht 6% of 7% en dat is dan vooral afhankelijk van hoe snel het aantal fysieke uitleningen daalt. In perpspectief: we verliezen elk jaar dus 6 miljoen fysieke uitleningen en we wonnen dit jaar 300.000 ebookuitleningen. Er is dus zeker geen sprake van volwaardig substitutie van fysieke boeken door ebooks.

Samengevat
Het aantal uitleningen van ebooks groeit gestaag tempo maar vooral doordat bestaande leners meer gaan lenen. De gemiddelde leeftijd van de ebooklener wordt elk jaar hoger. Jeugd lijkt absoluut niet over te stappen op ebooks. Tot slot blijven ebooks een omvang van ongeveer 5% van het totaal aantal uitleningen houden. U bent weer bij!

4 opmerkingen:

Frank zei

Mark. Wat denk je dat de invloed is van de gebruiksvriendelijkheid van het ecosysteem van de KB om toegang te krijgen tot de e-books en om deze dan ook daadwerkelijk te kunnen lenen?

Mark Deckers zei

@Frank: iemand wees me daar op Twitter ook al op, en terecht. In voorgaande jaren haalde ik dat altijd wel aan bij de statistieken en zijdelings maak ik die opmerking ook over de minder grote stijging van vorig jaar door een slecht functionerende app. Gemak is alles in deze wereld en elke extra handeling zorgt voor afhakers. Het verschil in gebruik tussen een minder gebruikersvriendelijk of juist heel gebruikersvriendelijk systeem moet tientallen procenten zijn. Daar is dus zeker nog veel te winnen. Maar op zich geven de cijfers wel een goed beeld van hoe de markt zich ontwikkeld.

Frank zei

Een beetje mosterd na de maaltijd, maar: de onmogelijkheid van de app en de accounts verklaren voor mij, los van het aanbod, waarom kinderen geen ebooks gaan lezen. Leg aan een kind van 10 maar eens uit dat hij met z'n account/pas van de bibliotheek op school boeken kan reserven voor op zijn dbos, met zn account/pas van de lokale bieb boeken in de stad kan lenen en met dat account een ander account moet maken wil hij/zij een ebook kunnen lenen.

Mark Deckers zei

@Frank: dat heb ik zelf ook nooit zo begrepen. Volgens mij maken gebruikers geen onderscheid: de bibliotheek is de bibliotheek, waar die zich toevallig ook bevindt. Zal allemaal wel een AVG-dingetje zijn maar daarmee maken we het niet eenvoudig. Ook niet voor volwassenen overigens.