Zespuntenmanifest voor het Deltaplan Digitale Vaardigheden

Enig idee hoeveel Nederlanders er nooit op internet zitten? Het CBS onderzocht dat afgelopen jaar en schrik niet: het is 8% van alle personen boven de 12 jaar: 1,2 miljoen Nederlanders. Dat zijn er nog best veel. En toegegeven, het zijn er minder dan in 2012  - toen was het nog 10% - maar toch.

Verder is bekend dat van alle Nederlanders die zelf geen internet hebben, 20% buitenshuis internet gebruikt. Dat kan dus ook een bibliotheek zijn.

Waarom gebruiken mensen geen internet? Wat zit daar achter? Ook dat onderzocht het CBS.

De optie 'Geen interesse' had ik zelf niet zo gauw verzonnen. Maar het toont aan dat er een groep is die zich nog steeds zonder internet kan handhaven. Hoewel iedereen natuurlijk aan voelt komen dat dat op lange termijn niet de beste strategie is. Daar achter volgt als reden 'Geen kennis en vaardigheden'. Wij zijn het natuurlijk wel met elkaar eens dat daar nog een kans en opdracht ligt voor bibliotheken. Ook als het gaat om de redenen 'Apparatuur of installatie te duur' en 'Mogelijkheid internet elders' is voor bibliotheken met computerfaciliteiten goed te ondersteunen.

20% redt het niet alleen
Ander onderzoek - dat van Dialogic uit 2013 - toont aan dat 20% van de Nederlander niet óf slechts met hulp zichzelf kan reden in de digitale wereld. Speciale aandachtsgroepen zijn ouderen (35%) ,  laagopgeleide oudere vrouwen (32%) en werkende mannen van middelbare leeftijd met een hoog inkomen (14%). Ik heb het niet verzonnen, ook dit komt uit het rapport van Dialogic.

Deltaplan Digitale Vaardigheden?
Al eerder mijmerde ik dat het goed zou zijn dat er een Deltaplan Digitale Vaardigheden voor Nederland komt. Een Deltaplan om burgers goed op weg te helpen en degenen die het echt niet kunnen langdurig een vangnet te bieden.  Ik weet zeker dat wij daar als bibliotheken toe in staat zijn. Samen met allerlei partners natuurlijk. En misschien moet het ook koppelen aan onze inspanningen rond laaggeletterdheid en moet het een Deltaplan Basisvaardigheden worden.

De succesfactoren in het Dialogic-rapport
Het rapport van Dialogic gaf daar in 2013 al een aardige aanzet toe. Frappant dat dat toen niet gelijk is opgepakt. Blijkbaar was de tijd er toen niet rijp voor.

Dialogic noemt vijf succesfactoren voor zo'n vangnet voor Nederland (p. 31 en verder voor wie het nog eens na wil lezen).

'A. Landelijke slagkracht met lokale verankering
B. Klassikaal en kleinschalig
C. Gezamenlijk vangnet
D. Oog voor privacy
E. Inspireren en beïnvloeden intentie tot gebruik'

Ik ga niet op alle punten in maar vooral het kopje landelijke slagkracht met lokale verankering gaat precies over waar bibliotheken met de Belastingdienst nu mee bezig zijn: grote partijen verbinden aan lokaal initiatief binnen een landelijk kader. De rol van lokale gemeenschappen en het creëren van vangnetten op dat niveau blijken van essentieel belang. Misschien toch interessant om er weer eens bij te pakken. Ook de Deense aanpak rond de e-overheid - die een apart hoofdstuk krijgt in dit rapport - is nog eens het bestuderen waard. Ook daar hebben bibliotheken - in het creëren van die lokale gemeenschap die ondersteunt - een belangrijke rol.

Het Deltaplan van de Wallabies
Een ander mooi voorbeeld komt uit Australië. Daar kennen ze het programma 'Go Digi' Go Digi is een vier jaar durend nationaal programma dat erop gericht om digibetisme uit te roeien. Met andere woorden: zoveel mogelijk burgers digitaal vaardig maken. Om precies te zijn: zo'n  300.000. Australië is qua inwonertal maar een beetje groter dan Nederland  (22.500.000 inwoners).  Mooie ambitie toch?

Onlangs publiceerden zij hun 6-punten plan voor digitale inclusie. Digitale inclusie wil zeggen dat een ieder zich kan redden en dat niemand zich uitgesloten hoeft te voelen. U raadt het al: een digitaal deltaplan.

Ik heb eens gekeken naar dit manifest en het vertaald en verfraaid naar de Nederlandse situatie.

Zespuntenmanifest voor het Deltaplan Digitale Vaardigheden

Aldus overeengekomen tussen Nederlandse gemeenten, provincies, het ministeries van Onderwijs en Cutltuur, Economische Zaken, Sociale Zaken, Volksgezondheid en Financiën.

Overwegende dat de samenleving verder digitaliseert en dat deelnemen aan de samenleving steeds vaker vraagt om digitale vaardigheden, besluiten zij zich in te zetten voor een hulpstructuur die kan dienen als Deltaplan Digitale Vaardigheden conform de onderstaande zes punten.

Punt 1: Lokale gemeenschappen zijn de drager

Digitaal meedoen wordt gedragen door gemeenschappen. Gemeenschappen die vaak lokaal verankerd zijn en die elkaar kunnen ondersteunen. Gemeenschappen die zichzelf ontwikkelen, verrijken en waar nodig ondersteund worden.

Ondersteuning kan bestaan uit 1-op-1-begeleiding, burenondersteuning, intergeneratief leren (jongeren ondersteunen ouderen en vice versa), ondersteuning op afstand, digitale ondersteuningssoftware, opleiding of combinaties van vormen. Telkens wordt met elkaar gekeken wat het beste past in de gemeenschap en hoe het beste talenten binnen de lokale gemeenschap gebruikt kunnen worden.

Punt 2: Gemeenschappen creëren kansen

De (lokale) gemeenschappen hebben een belangrijke taak: kansen creëren voor burgers: van meedoen in de samenleving tot het verbeteren van onderwijsresultaten en carrièremogelijkheden. Gemeenschappen zorgen hiermee voor wezenlijke oplossingen voor sociale en economische vraagstukken.

Punt 3: Overheid en bedrijven sluiten met hun beleid aan bij Digitaal Meedoen

Overheid en bedrijven realiseren zich dat digitalisering niet alleen is gericht op kostenreductie in (administratieve) processen maar ook op digitale inclusie. Overheid en bedrijven denken bij al hun handelen hierover na en proberen hun producten en diensten zo gebruikersvriendelijk als mogelijk in te richten. Tevens ondersteunen overheid en bedrijven om die reden de digitale gemeenschappen.

Overheden en bedrijven realiseren zich dat zij mede-verantwoordelijkheid dragen om elke Nederland deel te laten nemen aan het maatschappelijk leven als digitale burger.

Punt 4: Bruisende fysieke ruimtes voor digitaal leren en participeren

Er zijn bruisende fysieke plaatsen nodig waar mensen toegang kunnen krijgen tot digitale technologie en ondersteuning.  Bibliotheken, buurthuizen, openbare gebouwen, onderwijsinstellingen, verzorgingshuizen moeten faciliteiten hebben om deze gemeenschappen alle mogelijkeheden te geven. Maak fysieke hubs voor digitaal leren en participeren.

Punt 5: Leven-lang-leren moet beschikbaar zijn voor iedereen

De digitale ontwikkelingen zullen nooit meer stil komen te staan. We zullen ons blijven ontwikkelen. Onze digitale vaardigheid is van essentieel belang voor onze toekomstige welvaart. Er zal en variëteit aan studiemogelijkheden beschikbaar zijn die passen bij elke burger: informeel leren met maatjes, online leren of klassikaal les.

Punt 6: Digitale toegang is een mensenrecht

Betaalbare toegang tot internet en andere digitale technologie moet worden erkend als een mensenrecht voor alle Nederlandse burgers, net zo goed als dat elektriciteit een noodzaak is van het moderne leven.  Er zullen inspanningen moeten worden geleverd om de kosten van deze toegang, zodanig te beperken dat kosten geen aanleiding kunnen zijn voor het vergroten van de digitale kloof. Dit zorgt er voor dat ook de kwetsbaren uit onze samenleving zichzelf toegang kunnen verschaffen.

Aldus overeengekomen de ....

Zo. Nu nog een paar handtekeningen eronder en aan de slag.