vrijdag 25 november 2016

The economc value of the library 2/2: Elke cursist Digisterker levert elk jaar € 125,- op voor de samenleving


Gisteren schreef ik nog ever het economische effect van de bibliotheek op kinderen. Vandaag ga ik in op het effect van cursussen basisvaardigheden. Ook daarover weet het Deense rapport 'The economic value of the library' interessante dingen te zeggen.

Jaarlijks 1% van de volwassenen een digitale training
Elk jaar hebben de Deense bibliotheken 48.000 cursisten voor digitale vaardigheden. Denk dan aan onze cursussen Klik & Tik en Digisterker.  Dit komt overeen met 1,1% van de volwassen Deense bevolking. Ik denk dat dit vergelijkbaar is met de Nederlandse situatie, zeker nu we deze cursussen breed gaan aanbieden in de samenwerking met de Belastingdienst.

Door deze digitale trainingen kunnen mensen zelfstandig beter zaken afhandelen op internet. Zelf iets aanvragen bij de gemeente of zelf een belastingformulier invullen. Dit leidt tot besparingen bij de overheid doordat er minder post verstuurd wordt, er meer digitaal wordt afgehandeld (en dus minder aan een balie met personeel). Dat geldt niet alleen voor de overheid maar ook voor banken bijvoorbeeld.

Tot slot is de opbrengst voor degene die de cursus doet een besparing in tijd (want je hoeft niet op het fietsje naar het gemeentehuis) en een vergroot gevoel van regie over je eigen leven (want je kunt je eigen zaken regelen).

De opbrengst wordt door de Deense onderzoekers gekwantificeerd op 45 miljoen Deense kronen. Dat is zo'n € 6 miljoen.

Een cursist Digisterker bespaart de samenleving € 125,- per jaar
Per cursist is de opbrengst € 125,-. Per jaar wel te verstaan. Want die besparing is er niet alleen dit jaar maar ook volgend jaar. En het jaar er op.

En dat terwijl de Deense bibliotheken ook volgend jaar weer 48.000 cursisten opleiden. Met opnieuw € 6 miljoen besparing tot gevolg. De besparing loopt dus zo op van € 6 miljoen naar € 12 miljoen naar € 18 miljoen etc. Uiteraard zal die besparing niet lineair doorgaan maar een flink effect is er wel.

Kort gezegd zou je kunnen zeggen dat elke cursist Digisterker een jaarlijkse besparing oplevert van € 125,-. Nou, wie zou daarin niet willen investeren?

Ook in Nederland?
Het onderzoek in Denemarken is met enig lef uitgevoerd. Her en der zitten wel wat gestapelde aannames maar enig opportunisme mag in deze tijd volgens mij wel.

In Nederland is er wel wat onderzoek gedaan maar nog niet op de manier zoals bij de Denen. Een aardig overzicht vind je bijvoorbeeld in dit artikel van Bibliotheekblad. Nog altijd sterk - maar wel specifiek voor laaggeletterden - is de berekening van Stichting Lezen & Schrijven. En tot slot hebben wij onze fact sheet van Bibliotheek en vaardigheden van onze onvolprezen VOB.

Wat mij betreft herhalen we dit onderzoek in Nederland. En het liefst nog voor de verkiezingen (landelijk, gemeentelijk, provinciaal - omcirkel wat u van toepassing vindt).

donderdag 24 november 2016

The economc value of the library 1/2: Hoe kinderen een miljoen verdienen bij de bibliotheek

Beste bibliotheken, we hebben goud in handen maar we vergeten het te laten taxeren. Dat is mijn conclusie na het lezen van 'The economic value of public libraries'.  Tijdens mijn bezoek in Denemarken wees de directeur Dokk1, Rolf Hapel, me op dit interessant Deense onderzoek.

Rolf Hapel vroeg mij tijdens het bezoek of ik wist wat de economische waarde was van elke dag lezen. Dat is iets wat we in Nederlandse bibliotheken met de Bibliotheek op School toch flink stimuleren. Hoewel ik van cijfers houd, moest ik het antwoord schuldig blijven.

In twee artikelen ga ik in op dit onderzoek. Vandaag over de opbrengst voor jongeren.

Bibliotheekgebruik en opleidingsniveau

Hierboven ziet u het verband tussen bibliotheekgebruik van jongeren en hun hoogst genoten opleidingsniveau. U ziet: hoe meer gebruik, hoe hoger het opleidingsniveau. Voordat dit plaatje getoond wordt in het onderzoek is eerst aangetoond hoeveel gebruik kinderen maken van de bibliotheek (antwoord: veel) en wat het effect is van goed kunnen lezen en je te bereiken opleidingsniveau (antwoord: veel).

De conclusie van het onderzoek is dat bibliotheken een flinke positieve bijdrage leveren aan de kansen van kinderen om hoger onderwijs te bereiken. Let goed op de bewoordingen: een flinke positieve bijdrage maar geen direct causaal verband.

Wie goed leest, verdient een miljoen euro extra
Het onderzoek stopt hier echter niet maar vertaalt dit ook door naar de salarissen die later verdiend gaan worden. Wie minder goed kon lezen, eindigde lager op de opleidingsladder en krijgt daarmee later een lager salaris. Dat ziet er in Denemarken als volgt uit.

Met andere woorden: hoger opgeleiden verdienen tot 83% meer dan laagopgeleiden. Zelfs in zo'n egalitair land als Denemarken. Ergo: kinderen die veel lazen en de bibliotheek flink gebruikten verdienen tijden hun werkzame leven gemiddeld 7 miljoen Deense kronen meer dan iemand die weinig las en weinig opleiding volgde. 7 miljoen Deense kronen is ongeveer € 1 miljoen.

Goud in handen
Bibliotheken versterken de leesvaardigheid van kinderen. De leesvaardigheid draagt direct bij aan het te bereiken opleidingsniveau van een kind. Het opleidingsniveau verbetert het salaris dat iemand zal gaan verdienen. Ergo: bibliotheken dragen bij aan economische voorspoed.

Er is een gerede kans dat wie vroeger  veel naar de bibliotheek ging, in zijn werkzame leven € 1 miljoen meer verdient dan iemand die dat niet deed.

Als u een miljoen wilt verdienen, kunt u kiezen tussen een Staatslot of  de Bibliotheek. De winkans bij de bibliotheek is vele malen groter. En voor kinderen nog gratis ook.

woensdag 16 november 2016

Hoe de Deense bibliotheken eind 2017 één landelijk bibliotheeksysteem hebben

In Nederland wordt  onder regie van de de Koninklijke Bibliotheek onderzoek gedaan naar een mogelijk landelijk bibliotheeksysteem voor openbare bibliotheken. In Vlaanderen lopen ze nog een paar stapjes voor op Nederland en zitten ze bijna in de fase van aanbesteding. Maar in Denemarken.... daar zijn ze eind volgend jaar gewoon klaar met de uitrol.

Naast een bezoek aan Dokk1 in Aarhus, sprak ik afgelopen week ook verschillende bibliotheekcollega's in Denemarken die betrokken zijn bij dit landelijke Deense bibliotheeksysteem. `

Startsituatie
De Deense situatie lijkt wel wat op de Nederlandse: er zijn 98 gemeenten  die elk een eigen bibliotheek onderhouden. En elk van die bibliotheken heeft een eigen bibliotheeksysteem, soms geclusterd in regiosystemen. Men kent een gezamenlijk Deens bibliografisch centrum die de nationale titelcatalogus bijhoudt. En men heeft een Deense digitale bibliotheek met onder andere een ebookplatform. En tot slot: men werkt samen met schoolbibliotheken.

Nou, klinkt bekend toch?

Samen optrekken
De gemeenten in Denemarken - waar bibliotheken onder vallen - hebben een gezamenlijk ICT-bedrijf Kombit. In 2012 begon dit bedrijf een proces om gezamenlijk met bibliotheken te komen tot de invulling van een landelijk bibliotheekysteem.  Men wilde een modern bibliotheeksysteem dat zowel openbare bibliotheken als schoolbibliotheken zou integreren. Verder zocht men naar manieren om kosten te besparen  en men wilde steviger sturing kunnen hebben op de innovatie. Deze innovatie was tot op dat moment sterk afhankelijk van de 'nukken' van de leveranciers.

Klinkt nog steeds bekend? Dan wordt het toch interessant om eens te kijken hoe ze dat gerealiseerd hebben.



2012/2013: Gezamenlijk programma van eisen en intekening
Men startte een project waarbij gezamenlijk een programma van eisen werd opgesteld en waar een gezamenlijke prijs op werd afgesproken. Bibliotheken werd gevraagd om akkoord te gaan met het programma van eisen en de genoemde prijs. Als meer dan 90% van de bibliotheken zou intekenen, zou  het ICT-bureau Kombit een aanbesteding uitzetten.

2013/2014: Bouw van een nieuw bibliotheeksyteem
Inderdaad tekenden voldoende bibliotheken in en de aanbesteding volgde. Het Deense bedrijf Dantek - dat even later overgenomen werd door Systematic - won de aanbesteding. Systematic bouwde vervolgens in anderhalf jaar een compleet nieuw bibliotheeksysteem: Cicero.

2015: Pilotinstallatie bij twee bibliotheken
In 2015 startte de uitrol bij twee bibliotheken.  Na installatie volgende een periode van vier maanden waarbij kinderziektes werden opgelost.

2016/2017: Uitrol 96 bibliotheken
Na deze pilot-periode lijkt het bibliotheeksysteem voldoende uitgekristalliseerd. Elke week worden nu twee bibliotheken overgezet naar het landelijke bibliotheeksysteem. Die uitrol gaat met een militaire precisie en de leverancier Systematic heeft hiervoor een uitgekiende procedure en mooie toolkit voor bibliotheken.



Cicero: integratie met Digitale bibliotheek en Nationale Bibliotheek Catalogus.
Het systeem dat Systematic bouwde gebruikt de catalogus van het DBC (Deens Bibliografisch Centrum). Het systeem heeft dus geen eigen catalogusmodule. Verder integreert het met de ebookplatform van DDL (Deense Digitale Bibliotheek).

Synchronisatie met de basisadministratie van de overheid
De Deense bibliotheken kennen geen contributie en je kunt lid worden op vertoon van je zorgverzekeringskaart die elke Deen heeft. De ledenregistratie is via een serviceplatform gekoppeld aan de administratie van deze zorgverzekeringskaart. Alle benodigde gegevens worden gesynchroniseerd met het bibliotheeksysteem.

1.350 schoolbibliotheken
In Deense wetten is vastgelegd dat elke school een schoolbibliotheek moet hebben. In Denemarken ga je van 6 tot 16 jaar naar de 'basisschool'. Elke school heeft dus ook een bibliotheek. De samenwerking met bibliotheken verschilt overigens wel wat met die in Nederland. Scholen zijn vaak in staat die bibliotheek op eigen kracht in te richten en uit te voeren.  Maar het bibliotheeksysteem is ook in klap voor alle schoolbibliotheken.

Wel back-end, geen front-end
Bijzonder vond ik overigens wel dat in de standaardleverantie aan bibliotheek geen front-end wordt geleverd. Met andere woorden: de zoekinterface moet je er nog los bijbestellen. Dat kan bij dezelfde leverancier maar dat kan ook bij een andere partij. Die situatie lijkt een beetje op de situatie in Nederland met de NBC+.

Petje af voor de Denen
De Deense situatie is bijzonder interessant voor Nederlandse bibliotheken. Waar ik vooral met bewondering naar sta te kijken, is dat ze in 18 maanden een compleet nieuw bibliotheeksysteem hebben gebouwd. Daar is echt door tientallen programmeurs tegelijk aan gewerkt.  Het is ze gelukt om een koppeling te maken naar landelijke modules zoals een gezamenlijke catalogus en de digitale bibliotheek. En vervolgens sluiten ze nu twee bibliotheken per week aan. In exact vijf jaar tijd ronden ze het hele proces af.

Ik neem mijn petje af voor die Denen. Een bijzonder knappe prestatie en wellicht een wenkend perspectief voor Nederland.

Voor meer info:
Goede Engelse beschrijving van de Deense situatie door Systematic
Programma van Eisen van het Deense systeem (wel Deens maar je kunt er aardig door heen lezen)

zondag 13 november 2016

Dokk1 in Aarhus:Vier lessen over de transformatie naar publieke ruimte voor ontmoeting en ontwikkeling


De afgelopen week was ik op uitnodiging van een aantal collega's van Bibliotheek Aanzet mee naar het Lourdes van dit moment voor bibliothecarissen: Dokk1 in Aarhus. Twee dagen lang ben ik  ondergedompeld in het wel en wee van deze trekpleister van formaat. Geen flitsbezoek van een paar uur maar gesprekken met veel collega's over de bouw van Dokk1, hun visie op vernieuwing en de praktijk. En ik kom terug met vier lessen over de transformatie van de bibliotheek. Maar voordat ik daarmee verder ga, bekijk ook even de presentatie en foto's van Dokk1 want ik zal er her en der naar verwijzen.

 

Les 1. Stap voor stap innoveren
Dokk1 is niet zo maar ontstaan. De voorbereiding en besluitvorming rond de bouw is iets dat jaren in beslag heeft genomen. Ik kan me herinneren dat ik ruim tien jaar geleden ook al op bezoek was in Aarhus (samen met Overijsselse en Flevolandse bibliothecarissen) en dat toen al gesproken werd over nieuwbouw. Die lange besluitvorming heeft er voor gezorgd dat deze bibliotheek jarenlang de overgang naar een nieuw gebouw heeft kunnen voorbereiden. Jarenlang heeft men al van alles uitgeprobeerd in het oude pand. Voor sommige zaken was echt het nieuwe pand nodig (zoals veel studieplekken) maar veel zaken kan eigenlijk iedereen invoeren. Een aardige methode die ze daarvoor ontwikkeld hebben is die van design thinking.  Hun kennis daarover delen ze via de website Desgin Thinking for Libraries. De methodiek is ontwikkeld samen met de bibliotheek van Chicago met ondersteuning van de Gates foundation.

Les 2. Brede doelgroep
Dokk1 richt zich in haar beleid niet alleen op groepen die ondersteuning nodig hebben maar stelt zich op als brede publieksinstelling. Ja, er is ook aandacht voor laaggeletterden of digibeten maar het beleid is nadrukkelijk breder. De publieke ruimte die Dokk1 is, is één van de weinige publieke plekken waar iedereen van de samenleving kan zijn: hoogopgeleid, laagopgeleid, arm, rijk, uit eigen of uit een ander land. Dokk1 is ervan overtuigd dat met elkaar vertoeven in zo'n gebouw leidt tot meer wederzijds begrip. Of je nu wat met elkaar doet of niet: het feit dat we onder één dak bezig zijn, betekent dat je elkaar ziet en daarmee erkent dat je bij elkaar hoort. In een samenleving die meer en meer segregeert, kon het juist wel eens belangrijk zijn dat er dergelijke ruimtes zijn.

Ik vermoed dat we daar in Nederland ook naar toe gaan. De afgelopen jaren hebben Nederlandse bibliotheken stevig geïnvesteerd aan de onderkant van hun programma's: Bibliotheek op School en  basisvaardigheden. Daar moeten we mee doorgaan maar ik voorzie ook dat we de komende jaren gaan doorgroeien naar persoonlijke ontwikkeling en een Leven Lang Leren voor iedereen.

Les 3. Van jeugdbibliotheek naar jeugdlab
Eén van de ontwikkelingen waar ik zelf erg blij van werd was die van de jeugdbibliotheek. Ja, met nog steeds veel jeugdboeken maar vooral gericht op kinderen die samen met hun ouders de bibliotheek bezoeken. Ouders worden nadrukkelijk uitgenodigd om van alles samen met hun kinderen te doen: klimmen in het klimpaleis, spelen in een speciale kruipruimte voor baby's, tekenen aan de tafels, voorlezen op de vele banken of gamen in de gamezone.

Nu steeds meer scholen in Nederland een schoolbibliotheek hebben, is de vraag natuurlijk ook hoe de traditionele jeugdbibliotheek zich verder moet ontwikkelen. Aarhus geeft daar een prachtig voorbeeld van. Kinderen - en ouders - zullen uren zoet kunnen zijn op deze afdeling.

Les 4. Wat ruimte doet
Zoals je in de foto's al kunt zien is Dokk1 een enorm gebouw. Het gebouw is zo flexibel mogelijk ingericht zodat er gelijktijdig zoveel mogelijk activiteiten kunnen plaats vinden. Eerst is benoemd welke ruimtes er allemaal nodig zijn en pas daarna is de collectie erin geplaatst. Naast de jeugdbibliotheek die ik net al aanhaalde zijn er op diverse plaatsen studie- en overlegruimtes beschikbaar voor iedereen (zonder kosten) en er is een prima café. Verder is er een innovatielab en maker space, een stadskantoor en een stadsarchief en zijn er twee theaterzalen. Ik schat dat er een kleine 400 werk- en studieplekken zijn en in de twee doordeweekse dagen dat ik er was, waren al die plekken bijna allemaal continue bezet. De inwoners van Aarhus nemen massaal beslag van dit pand. En dat is nou net de bedoeling: de bibliotheek is van de inwoners in de ogen van de medewerkers.

De kwaliteit van de inrichting is hoog en ja, er zijn heel veel vierkante meters. Maar wie brede publieksgroepen wil binden, zal hier nadrukkelijk in moeten investeren. In een shabby ruimte met weinig vierkante meters, haken als eerste de hoger opgeleide doelgroepen af. Terwijl je juist een gebouw wilt zijn waar iedereen zich welkom voelt en waar mensen onderling verbinding kunnen maken.

Stage lopen?
Dokk1 staat altijd open voor bezoekers van buitenaf. En het is zeker een aanrader als je de kans krijgt. Verder kun je bij Dokk1 ook stage lopen voor kortere of langere periode. Ook dat wil ik nog maar eens meegeven.

Het Lourdes van het bibliotheekwerk?
Ik begon met de opmerking dat Dokk1 het huidige Lourdes van het bibliotheekwerk is. Hordes bibliotheekmensen reizen af om het te zien. Ik denk dat dat terecht is. Natuurlijk zullen ook velen opmerken het financieringsniveau in Denemarken hoger ligt en dat bibliotheken daar gratis zijn. Allemaal waar maar dat neemt niet weg dat veel van wat we in Dokk1 zien, zeer goed tot inspiratie kan leiden voor Nederlandse bibliotheken.

Maar een Lourdes is het niet. In Lourdes gebeurden wonderen. En die zie ik in Aarhus niet. Daar is gewoon jarenlang hard en consequent gewerkt aan de nieuwe bibliotheek. Daar neem ik mijn petje diep voor af.

zaterdag 5 november 2016

Dag zelfbedieningsbalie?


Deze week zat ik met een aantal bibliotheken en leveranciers om tafel rondom de ontwikkelingen voor RFID. In het verleden zijn daar flinke stappen gezet waar ik een tijdje geleden ook al over schreef. Maar zijn er nog recente ontwikkelingen? Daar was ik toen nog wel pessimistisch over.

Toch kwam ik in het gesprek met leveranciers en bibliotheken nog wel een hele aardige nieuwe functie tegen. Antoon van Luxemburg van M&I/Partners liet bovenstaande filmpje zien: uitlenen met je mobiele telefoon.

NFC
De techniek waarmee hier gewerkt wordt heet is Near-Field-Communication (NFC) en is net als WiFi en Bluetooth ingebouwd in nagenoeg alle mobiele telefoons. Met NFC-technologie kun je ook de RFID-chips uitlezen.  Leverncier Bibliotheca laat hier zien dat je daarmee dus van elke telefoon een zelfbedieningsbalie kunt maken. Het kan niet lang duren of ook de Infor's en HKA's van deze wereld met zo'n toepassing komen.

Hallo school! Dag zelfbedieningsbalie?
Want opent deze technologie niet een aantal aardige perspectieven? Ik hoor veel bibliotheken klagen dat uitlenen in schoolbibliotheken toch vaak weer terugvalt op barcodes omdat barcodelezers goedkoper zijn dan RFID-zelfbedieningsplaten. Maar als elke telefoon een zelfbedieningsbalie kan worden, zou je plotseling toch makkelijk ook met RFID kunnen uitlenen.

Ook is met dit soort technologie om geleende materialen aan elkaar door te geven: het boek hoeft niet terug naar de bibliotheek maar je leent het gewoon uit aan de volgende lezer. Zou dat iets zijn voor leeskringen?

En tot slot zou je deze technologie wellicht ook nog kunnen gebruiken bij afhaalpunten. Zien jullie nog meer toepassingen?