Navigeren tussen trends en hypes, op naar een technologiekompas voor bibliotheken?

De telefoon deed er 100 jaar over om wereldwijd te worden gebruikt, internet 20 jaar en smartphones slechts 3 jaar. Digitale ontwikkelingen buitelen over elkaar heen maar komen en gaan ook even hard. Kent u nog Videotext, CD-i en Hyves? Wat is een constante en wat een passant?

Het zal een vraag zijn die menig ICT-manager of bibliotheekdirecteur zich ook met regelmaat zal stellen. Een aardig rapport dat u weer even bijpraat in deze wirwar van mogelijkheden is het trendrappport van Kennisnet. Hoewel geschreven voor de onderwijssector is  het in algemene zin ook heel bruikbaar.

Het rapport gebruikt voor de verkenning twee aardige technieken die u wellicht al eens eerder tegen kwam: de Gartner Hype Cycle (zeg maar de structuur van de La Divina Commedia maar dan voor ICT) en Strategic Tecnhology Map (een win-win-matrix tussen bedrijven en gebruikers). De overall-uitkomst van die Gartner Hype Cycle  voor onderwijs zie je hierboven.

Wanneer investeren?
Deze trendverkenning helpt je vooral om te bepalen wanneer je op welke manier moet investeren. Bottom-line geldt dat je op het 'plateau van productivity' je zaken goed geregeld moet hebben. Wie nu nog moet nadenken over WiFi heeft de boot aardig gemist om maar eens wat te noemen. Dat voelt u zelf ook. Maar nu nadenken of je wat gaat doen met Big Data lijkt interessant. Dat zullen op dit moment meer pilots en experimenten zijn dan exploitatievraagstukken.

Drie invalshoeken: fundament, proces en toekomst
Het rapport kiest drie invalshoeken: 1) het ICT-fundament (hardware en netwerk), 2) het huidige leerproces en 3) toekomstige onderwijsfuncties. Dat levert verschillende inzichten op: bij de het fundament zie je vooral investeringsvraagstukken terug in de infrastructuur terwijl je voor de tweede en de derde functie vooral het onderwijs induikt. ICT wordt op die manier stevig gekoppeld aan de missie en visie van educatie en blijft niet hangen in de situatie van vandaag.

Voor elke invalshoek wordt een Strategic Technology map (STM) gemaakt. In deze matrix worden effectiviteit voor de organisatie gematcht aan opbrengsten voor het individu. Vooral een koppeling aan opbrengsten voor het individu is belangrijk. Zonder een duidelijke 'what's in it for me' zul je lastig draagvlak krijgen maar het is wel de levensgrote valkuil van veel ICT-projecten. Leuk voor het bedrijf maar een ramp voor de medewerker of gebruiker.

Die STM voor het toekomstige onderwijs ziet eruit zoals hierboven. Niet alleen wordt aangegeven met kleuren waar de ontwikkeling zit in de Hype Cycle maar ook welke volgorde nieuwe ontwikkelingen zouden kunnen hebben. De ene ontwikkeling daagt als het ware uit tot de andere.

Voor bibliotheken?
Dit onderscheid in drie lagen (fundament, huidige functies, toekomstige functies) zou voor bibliotheken ook heel goed zijn en is bijvoorbeeld ook goed bruikbaar voor de stappen die de Koninklijke Bibliotheek nu zet rond de landelijke digitale infrastructuur. De bouwfase van veel onderdelen die nu gemaakt worden zitten vooral rond het ICT-fundament en de huidige processen (denk aan Nationale BibliotheekCatalogus en en Identificiatie en Authencticatie Management).

Maar met alleen die functionaliteiten kun je toekomst niet in. Maar tegelijkertijd moeten allerlei nieuwe functies het bestaande werk niet gaan belemmeren. Na het doorlezen van dit rapport van Kennisnet, denk ik dat het niet onverstandig zou zijn om ook voor onze branche zo'n rapport te hebben.

Kortom ICT-managers en directeuren: lezen dit rapport en complimenten voor Kennisnet!