woensdag 10 februari 2016

Hoe de wet van Loosjes verdween uit bibliotheekwerk...Een hartstochtelijk gesprek over een nieuwe catalogus


Ooit waren er kaartenbakken. Die werden opgevolgd door terminals waarmee je alleen in de bibliotheek zelf kon zoeken. Op titel, auteur (wel eerst achternaam...) en met een beetje mazzel op trefwoord. Daarna volgde dat we die catalogus ook op internet konden zetten en jawel... je kon vanuit huis uit reserveren.

Tot slot gingen we die catalogus verrijken met allerlei andere bronnen: krantenbank, literom, consumentengids en andere bibliotheken. En de Aquabrowser deed zijn intrede. Evenals Zoek en Boek. De Aquabrowser was nog steeds een eigen index, hoewel slim gekoppeld aan de landelijke index waar kopieerslagen mee werden gemaakt.

Vier generaties zoekinterface...
Zie hier in een notendop de ontwikkeling van catalogi in Nederland. Wie snel telt ziet dat er tot aan de Aquabrowser vier generaties zijn. En een vijfde generatie doet nu zijn intrede. Voor ik vermoed een kleine 20%-30% is dat al gebeurd en voor de overige bibliotheken gaat dat de komende twee jaar gebeuren.

En nummer vijf komt eraan, maar waar is de kennis?
Veel bibliotheken gaan de komende jaren overstappen op de index van de Nationale Bibliotheekcatalogus. Dan komt generatie vijf eraan van de zoekinterfaces. Een interface die gebruik zal gaan maken van één landelijke index.

Om eerlijk te zijn: de kennis over catalogi in zijn algemeenheid en over de NBC+ in het bijzonder is bijzonder schaars geworden

Wie weet nog wat de wetten van Loosjes waren rond passieve en actieve documentatie?  Of weet u nog hoe het zit met pre-coördinatieve en post-coördinatieve indexsystemen? Nee, daar was ik al bang voor. Kijkt u rustig nog even naar het schema hierboven (met dank aan het handboek voor de bibliotheek).

NBC+ verder weg dan ooit?
Patrick Heemstra schreef een tijdje geleden een lezenswaardig artikel of de NBC niet verder weg dan ooit was.  Patrick doet aan het eind een oproep aan bibliotheken en de Koninklijke Bibliotheek om er nog eens goed naar te kijken.


De NBC+ vergt veel lokale keuzes
Met de overstap naar de Nationale BibliotheekCatalogus moeten lokale bibliotheken nog wel wat keuzes maken: welke interface ga je gebruiken? hoe laat je titels zien? welke titels laat je zien? worden ebooks als eigen collectie gezien of niet? Kortom: wie nu gaat kijken bij verschillende bibliotheken die al aangesloten zijn op de NBC+ ziet dat daar hele verschillende resultaten uit kunnen komen? Dat ligt niet aan de NBC+ want dat is 'slechts' de grote bak met cataloguskaartjes die bibliotheken zelf nog kunnen rangschikken op heel veel verschillende manieren. Het ligt dus vooral aan de keuzes die op lokaal of provinciaal niveau worden gemaakt.

Samen met een paar collega's bij de Koninklijke Bibliotheek hebben we Patrick en een stel echte bibliothecarissen (Esther Valent, Lieke de Veer, Pascale van Zuylen, Marie-Bernadette Meulenbroek, Karin de Bruin, Iwan Overpelt en Erwin Tuinstra)  nog eens uitgenodigd om samen naar al die catalogi te kijken. Doel is om gezamenlijk te komen tot een aantal relevante tips. Dat leverde een middag op met hartstochtelijk debat over hoe je je zoeksysteem moet inrichten. Een debat wat ik eerlijk gezegd al heel lang niet meer gevoerd heb.

In onze eerste bijeenkomst afgelopen week nam Johan Stapel ons onder andere mee langs alle mogelijkheden die je hebt met de NBC+ (zie het plaatje boven).En uiteraard liet Patrick zien waar hij zelf in zijn rondreizen door het land tegen aan loopt.

Over enkele dagen is er een tweede bijeenkomst en hopen dan de goede tips af te kunnen ronden.

Zelf vast testen?
Veel bibliotheken leunen voor deze keuze op hun leverancier of hun provinciale ondersteuner. Hoewel die uiteraard veel kennis hebben, vind ik dat een beetje discussie over de inrichting van onze zoeksystemen best wat breder gevoerd mag worden. Maak voor de gein zelf eens een rondje langs verschillende catalogi.

En vooruit: als je wat verder wil kijken  zoek dan eens naar het ebook van Vestdijks Rumeiland of naar CD's van de in de jaren '80 beroemde boy-band A-Ha. Ik weet het, het zijn niet de makkelijkste vragen maar met de techniek van vandaag zou dat toch een peuleschilletje moeten zijn. En kijk eens hoe deze vragen op verschillende manieren worden beantwoord door zoeksystemen. Je zult verstelt staan van de verschillen.

En nu?
Nou, dus zometeen hebben we een mooi verhaal met paar goede tips. Dat wordt een mooie aanvulling op veel technische informatie die er al is bij de Koninklijke Bibliotheek. En dan moeten we maar eens even kijken hoe we dat op verschillende plekken netjes kunnen verspreiden. Ik vermoed dat daar nog wel wat vraag naar kan zijn. Laat het me weten, ik breng het graag verder.

Dat had natuurlijk best pre-coördinatief gekund maar post-coördinatief kan natuurlijk ook. Dat het gebeurt is misschien maar het belangrijkste.

Geen opmerkingen: