woensdag 28 mei 2014

De Studieplaats : deel 2 : Niet meer hoger opgeleid dan je ouders...

Daar zijn we weer. Eén belangrijk kenmerk had ik de vorige keer bij het intro vergeten te noemen. En dat is het nieuwe spreidingsbeleid van de deze dappere bibliotheek. Want in de afgelopen jaren is er hard bezuinigd en heeft men toch die 17 vestigingen overeind weten te houden. De bibliobus is gestopt maar is op alle plekken vervangen door de Bibliotheek op School en Leespunten.

Van 9 tot 9
In 17 vestigingen gaat men het 'nieuwe spreidingsbeleid' uitvoeren. Langzaam veranderen bibliotheken van karakter van distributiepunten van boeken naar een ontmoetingsplek voor de samenleving. Om die reden heeft men vanaf 1 januari (bijna) alle vestigingen geopend van 9 tot 9. U leest het goed: ook in kleine plaatsen. Dit door verdere automatisering en de inzet van vrijwillige gastheren en -vrouwen.

 
De verwachting is dat door deze ruimere openingstijden en mogelijkheden ontstaan op met name de ochtend en avond andersoortige activiteiten te ontwikkelen. Dit samen met partners en particulier initiatief.
 
Rivierenland: op sommige plekken kinderen niet meer hoger opgeleid dan ouders
Rivierenland is een bijzonder gebied. Veel fruit- en groentekwekers maar nog veel meer ondernemers. Het is een gebied dat wemelt van kleine zelfstandigen. Er is geen hoger onderwijs in het gebied maar wel een middelgrote ROC. Het typeert het gebied: gewend is om zelf zijn boontjes te doppen. Letterlijk en figuurlijk.
 
Van een deelgebied van Rivierenland, de Bommelerwaard, is bekend dat daar kinderen niet meer hoger opgeleid worden dan hun ouders. Deze kinderen blijven langer bij ouders wonen, hebben jong een baan en dat leidt bijvoorbeeld weer tot het hoogste autobezit onder deze jongeren. Hoe factoren in elkaar grijpen.
 
 In 2012 deed het CINOP onderzoek naar het opleidingsniveau in Rivierenland. Overigens: dit soort onderzoek wordt in veel gebieden gedaan. Even een uurtje zoeken op internet levert veel informatie op.
 
Uit dat onderzoek bleek dat in bijna alle gemeenten van Rivierenland het opleidingsnveau fors lager is dan het Nederlands en Gelders gemiddelde. Tussen de 40 en 50% laagopgeleid is geen uitzondering. Tegelijkertijd is er maar een beperkt contigent allochtonen. Het gaat dus nadrukkelijk om laagopgeleide autochtonen. Wel kent het gebied veel zogeheten MOE-landers, mensen uit Oost- Europa, die vooral werkzaam zijn in de tuinbouw.
 
Laaggeletterd kost € 9.000.000,- per jaar in Rivierenland
Teglijkertijd is bekend uit onderzoek van Radar-advies dat er 23.000 laaggeletterden wonen in dit gebied. Wie dat relateert aan onderzoek van de Stichting Lezen & Schrijven over de kosten van laaggeletterdheid, weet dat de extra kosten van deze laaggeletterdheid voor de samenleving € 9.000.000,- per jaar zijn. 
 
 

Een leven lang leren....
Iedereen blijft een leven lang leren. Uit eerder SCP-rapport kan ik u melden dat mensen die beter opgeleid zijn: gezonder zijn, langer leven en last but not least: gelukkiger zijn. De levensverwachting tussen laagopgeleid iemand in Nederland of hoogopgeleid is 7 jaar. Hoogopgeleiden leven dus gemiddeld 7 jaar langer.
 
Dat heeft denk ik op zich niet direct met opleidingsniveau te maken maar wel met een andere zaken: mensen die meer opleiding hebben genoten, creëren meer mogelijkheden voor zichzelf, krijgen daardoor meer mogelijkheden en worden daardoor zelfbewuster.
 
Het beste kado voor jezelf....
Of je nou hoog- of laagopgeleid bent : je leven lang blijven leren, is dus het beste kado wat je jezelf kunt geven? Hoe kan de bibliotheek daarbij helpen? Dat vertel ik de volgende keer.


dinsdag 27 mei 2014

De Studieplaats : deel 1 : Avonturen in Rivierenland



Rivierenland.... het zegt u misschien niet zoveel. Maar als ik zeg, Flipje, land van Maas en Waal of de Betuwe, weet iedereen weer waar het ongeveer over gaat. In de afgelopen maanden heb ik een leuke klus gedaan bij de Bibliotheek Rivierenland. Een opdracht die ging over hoe er in 17 bibliotheekvestigingen een 'Open Leer Centrum' kon komen.

Studieplaats
Nu ik een aantal maanden op stap ben met deze bibliotheek wordt helder, hoe dat er uit moet gaan zien. Dat Open Leer Centrum gaat gestalte krijgen in het concept 'Studieplaats'. De Studieplaats kent als slogan: 'Trainingscentrum voor Persoonlijke Ontwikkeling' 

In de komende weken ga ik met een aantal blogjes meenemen door deze opdracht en wat de mooie uitkomst was. Gemeenten en samenwerkingspartners zijn erg enthousiast over deze nieuwe rol van de bibliotheek. Doel van mijn blogjes is enerzijds om kennis te delen en anderzijds om te laten zien hoe je als bibliotheek deze rol kunt opbouwen.

Want één ding verklap ik u al vast: de bibliotheek heeft al heel veel

Bibliotheek Rivierenland
Om maar eens te beginnen bij het begin: wat is de bibliotheek Rivierenland? Dat laat het onderstaande plaatje denk ik goed zien.

 
 
 
 
Een groot gebied met 11 gemeenten! en 250.00 inwoners. Geen echt grote steden. 17 vestigingen. Er is geen hoger onderwijs in dit gebied. In het zuiden sluit het aan op Noord-Brabant, in het westen op Zuid-Holland, in het noorden op Utrecht. 
 
Missie: individu en samenleving
De bibliotheek heeft een mooie missie: de bibliotheek stimuleert een Leven Lang Lezen, Leren en Informen en burgerschap, maatschappelijk participatie en sociale cohesie. Een plaatje verduidelijkt misschien beter hoe die missie in elkaar zit.
 
 
De bibliotheek is er dus voor individuele persoonlijke ontwikkeling maar wil dit doen door de samenleving beter met elkaar te verbinden. Dat past uiteraard prima in de ontwikkeling van de participatiemaatschappij.
 
 
Volgende keer meer over de startsituatie en doelgroepen.
 


maandag 19 mei 2014

Nieuwe directeur Koninklijke Bibliotheek: Van Swelmen!

De immer erudiete directeur van de Bibliotheek van Oppendam heeft ditmaal wel heel goed nieuws: een nieuwe baan! En ook ditmaal laat hij weer zien dat voor moeilijke problemen, eenvoudige oplossingen zijn.

Ik heb mijn tong de afgelopen maanden moeten afbijten! Want waarom denkt u dat u al die tijd niks van mij gehoord hebt? Maar nu mag ik het toch vertellen... Jawel, ik word de nieuwe directeur van de Koninklijke Bibliotheek. En niet meer dan terecht natuurlijk! Nu de Koninklijke Bibliotheek het top-instituut wordt voor het Openbaar Bibliotheekwerk, kan het natuurlijk ook niet anders dan dat de knapste kop daar directeur wordt: Van Swelmen.

Ik zal u zeggen wat er aan vooraf ging en dan snapt u waarom de Koninklijke Bibliotheek niet anders kon dan mij aanstellen. Uiteraard moest er voor de vorm nog een open procedure gedaan worden, toch jammer van al die briefschrijvers. Maar goed.

Chaos

Toen bekend werd dat de Koninklijke Bibliotheek de taken zou overnemen van Bibliotheek.nl en het SIOB, heb ik mij uiteraard netjes gemeld bij de directeur van de Koninklijke Bibliotheek, Bas Savenije. Ik zei: "Bas gefeliciteerd. Een meesterzet van je! Want laten we wel wezen: 165 bibliotheekorganisaties, met allemaal hun eigen directeur en beleid, dat is natuurlijk chaos! Allemaal verschillende tarieven, allemaal verschillende voorwaarden, verschillende bibliotheeksystemen, verschillend collectiebeleid, verschillende rechtsposities, verschillende inrichtingsformules en jawel, zelfs over de huisstijl is men het niet eens. Den Haag en Amsterdam voeren nog steeds hun eigen Jolly Roger op de gevel in plaats van dat mooie oranje plectrum. Ja Bas, zelfs in je eigen stad Den Haag wordt gemuit. Een zooitje ongeregeld, dat is het! En dan heb ik het nog niet over het feit dat die kleine sector drie nationale bureaus heeft: een branchevereniging met kantineplicht, een ICT-hobbyclub en een sectorinstituut dat langer niét dan wél een echte directeur heeft gehad."

KB net mooi op orde…

Bas knikte. "Je hebt helemaal gelijk Van Swelmen. En ik had net die Koninklijke Bibliotheek zo mooi op orde. Ik snap nu ook waarom het ministerie zo gretig was om de hele rimram aan mij over te doen. Ik zit er maar mooi mee. En dat net voor mijn pensioen." Een diepe zucht volgde.

"Geen probleem Bas" zei ik. "Het komt allemaal goed. Ik heb een plan." "Vertel, ik ben één en al oor" zei Bas.

Plan

"Bas, jij en ik gaan fuseren! Een stap die niemand verwacht. De hippe bibliotheek van Oppendam met de statige Koninklijke Bibliotheek. Uiteraard word ik directeur en kun jij met pensioen. Daarmee laten we één keer zien hoe de wind waait. Een betere integratie is niet denkbaar! Jullie kracht en mijn slimheid. Goede combinatie!"

"Eh, maar de andere bibliotheken dan?" vroeg Bas aarzelend.

"Dat komt echt goed, Bas. Maar eerst even de boel op de rit. Want dat hele gedoe van die landelijke infrastructuur ruimen we eerst op. We gebruiken gewoon al jullie spullen. We stappen over op jullie bibliotheeksysteem en nemen ook jullie huisstijl over. Dan zijn we de Koninklijke Bibliotheek, afdeling Oppendam. Dus niks geen gefrut meer met koppelingen tussen systemen, Bas. Wij zijn het systeem!"

"Klinkt goed, Van Swelmen." Er kwamen zelfs twinkelingetjes in de ogen van Bas. "En dan?"

"Tja, het vervolg is natuurlijk beresimpel: wij nemen jullie tarief over, jullie voorwaarden, jullie collectiebeleid en uiteraard ook jullie CAO. En dat is nog maar het begin. Want je snapt natuurlijk wel hoe we verder gaan."

"Eh, ik begin een vermoeden te krijgen", zei Bas met zichtbaar plezier.

30 miljoen extra voor de sector!

"Precies, want zodra we Bibliotheek.nl en het SIOB binnenboord hebben, zetten we natuurlijk onze volgende stap: één groot fusiefestival. We gaan fuseren met alle overgebleven 164 bibliotheekorganisaties. Dat daarbij het merendeel van de directeuren overbodig wordt, hoef ik jou natuurlijk niet te vertellen... En reken even uit: 150 directeuren van een ton minder. Dat is 15 miljoen, Bas. Tel die 15 miljoen eens op bij de winst van één bibliotheeksysteem. Weg met die Babylonische automatisering! Gewoon strak top-down. Lever ook zeker 15 miljoen op. Samen 30 miljoen voor de sector, extra!"

"Van Swelmen, het is geniaal!" zei Bas.

"Dat dacht ik ook. Zet je hier even je handtekening?"

"Dankjewel."

"Graag gedaan."

maandag 5 mei 2014

Bevrijdingsdag: De bibliothecaresse van Auschwitz

Vandaag is het Bevrijdingsdag. Tijd voor een boek dat daar bij past: De bibliothecaresse van Auschwitz van Antonio Iturbe. 'De bibliothecaresse van Auschwitz' vertelt het waargebeurde verhaal van Dita Dorachova, een meisje van 14 jaar en haar verhaal over Auschwitz. 

Gezinskamp en het Rode Kruis
In Auschwitz waren geen kinderen. Bij aankomst overleefden zij de selectie niet en verdwenen bijna allemaal rechtstreeks naar de gaskamer. Een uitzondering is kamp B2B. Het is een kamp waar gezinnen leven. Mannen en vrouwen wel gescheiden maar met kinderen. De Duitsers hebben dit deel van het kamp opgezet om het Rode Kruis te misleiden over de opzet van de concentratiekampen. Als er waarnemers zouden komen, zou men dit deel van het kamp laten zien.

Bibliotheek in Auschwitz
In barak 31 van dit deel van het kamp wordt een geheim schooltje opgezet. Pal onder de ogen van de nazi's.  Boeken zijn verboden maar ondanks deze verboden blijken er toch acht boeken het kamp in gesmokkeld te zijn. Een bizarre verzameling waaronder een boek van Freud, 'De graaf van Montechristo', 'de lotgevallen van de brave soldaat Svejk', een wiskundeboek en een atlas. De boeken worden uitgeleend aan leraren en af en toe aan anderen. Dita beheert de boeken op een geheime bergplaats.

Het verhaal van Dita vertelt het verhaal van hoe een kind haar tienerjaren kwijt raakt aan de oorlog. Hoe haar moeder haar probeert te beschermen tegen dat verlies. Een verhaal van hoe gezinnen overleven in Auschwitz. Een verhaal over de willekeur van de dood, over egoïsme, jaloezie en verraad. En bovenal een verhaal over menselijkheid. Maar ook het verhaal over de kracht van die verhalen, hoe verhalen hoop bieden of gewoon afleiden van alle sores die er is.

Gisteren hoorde ik de toespraak van Jan Terlouw: ik hoorde hem spreken over hoe trots hij is dat velen nu kunnen zeggen dat ze van ná de oorlog zijn. Dat betekent dat we al jaren in vrijheid leven. In Auschwitz waren kampen voor joden, zigeuners, homoseksuelen en voor politieke gevangenen. Wie bedenkt wat we tegenwoordig mogen en kunnen, kan dankbaar zijn voor het feit dat we ná de oorlog leven. En tegelijkertijd is er nog genoeg om ons druk over te maken: vrijheid is nooit vanzelfsprekend.

Het einde van de kampen
Na de ontmanteling van Auschwitz wordt Dita nog overgeplaatst naar Bergen-Belsen. De laatste maand van de oorlog is een hel in dat kamp. Er gebeurt niks meer, maar er is ook geen enkel eten meer. De tijd is daar de dood geworden. Het moet dan ook onthutsend zijn geweest voor de bevrijders om die kampen te bevrijden en de omvang te zien van de moordmachine die was opgezet. (een schokkende documentaire vind je hier)

Zelf bezocht ik in de afgelopen jaren de jodenghetto Theresienstadt en concentratiekamp Buchenwald. Beide bezoeken lieten een diepe indruk achter. 

Waar Anne ophoudt, gaat Dita verder
Het verhaal van Dita is ontroerend en zal ook zeker goed leesbaar zijn voor middelbare scholieren. Eigenlijk gaat het verhaal van Dita verder, waar het dagboek van Anne ophield. En geloof het of niet, Anne en Dita passeren elkaar rakelings in dit boek. Anne overlijdt, Dita overleeft.

Reserveren via Literatuurplein?  Klik hier
Reserveren via de Overijssel Catalogus? Klik hier