maandag 7 juli 2014

Hans van Velzen vertrekt: Anton Wachter verlaat de bibliotheek...


 
Vandaag neemt Hans van Velzen - op zijn verjaardag - afscheid van de OBA. Daarmee vertrekt een icoon uit Nederlands bibliotheekwerk. Een icoon omdat ook een echte bibliothecaris als directeur van een grote bibliotheek vertrekt. Niks ten nadele van al die andere directeuren: maar  ik hou wel van  een bibliothecaris als directeur.

En.... Hans is een Vestdijkfan. En daar licht wel een gezamenlijke passie. Vestdijk schreef ooit de beroemde Anton Wachter-reeks waarvan Terug tot Ina Damman wel de bekendste is. En ach, misschien zijn we allebei ook wel een beetje Anton Wachter-figuren: mensen waarvan je stukjes ziet maar waarvan je weet dat er nog een hele binnenwereld achter zit. Hans' efficiënte taalgebruik past daar wel bij. Als directeur van de grootste bibliotheek zou je overal de boventoon kunnen voeren. Dat doet hij niet. Maar hij maakt wel alle opmerkingen die hij wil maken om een gesprek te beïnvloeden. Uiterst effectief.

Hoewel ik niet eens zoveel heel veel tijd met Hans heb doorgebracht, kennen we elkaar al vrij lang en heeft hij een bijdrage geleverd aan verschillende onderdelen van mijn loopbaan in het bibliotheekwerk.

Als tiener en twintiger
Ik ken Hans van Velzen sinds 1991. Ik was toen nog net 19, tiener dus,  en liep stage bij het WSF-bureau en deed onderzoek naar de collecties van WSF-bibliotheken. Na mijn studie ging ik bij dat bureau en zijn roemruchte directeur Karel Elderink werken. Een paar jaar gedaan en daar vaak de notulen gemaakt van de vergaderingen waar Hans dan weer bij zat. Ik herinner me nog een WSF-bestuursvergadering die werd gehouden in Amsterdam. Het was toen een roerige tijd en personeel en directie hadden een verschil van mening. Waarover het precies ging, ontging me destijds geheel. Maar in het interview met literatuurplein, haalt Hans daarover nog een aantal herinneringen op. Van alle dertien WSF-directeuren waar ik voor gewerkt heb, is Hans de laatste die nu vertrekt.

Als dertiger
In het begin van dit millennium en op de grens van twintiger en dertiger kwam ik Hans weer tegen. De OBD stapte - met mensen als Bouke Arends en Emiel Poortman - destijds in een boeiend zelfbedieningsavontuur met een Zweeds bedrijf. En Hans had toen al veel ervaring. We organiseerden een aantal informatieavonden voor bibliotheken samen met Hans van Velzen. Ik was onder de indruk van wat hij deed. Want ondanks weerstand van personeel was hij overtuigd dat de stap die hij zette de juiste was. Met harde cijfers toonde hij vervolgens aan dat dat ook klopte. Lange tijd bestond er een Amsterdamse norm voor zelfbediening waaruit je kon afleiden hoeveel uitleenmachines je nodig had en welke personele besparing mogelijk was..

Niet veel later kwam ik Hans opnieuw tegen. In 2004 deed ik samen met Jos Debeij een uitgebreid onderzoek naar de Digitale Bibliotheek van Amsterdam. Dit nog onder het vermaarde ICT-expertisecentrum Laurens. Het eindproduct was een rapport over de toekomst van de Digitale Bibliotheek en hoe die er uit kon zien. Hans was er blij mee en zei vervolgens dat we dat dan ook maar moesten gaan uitvoeren.  Dit leidde er toe dat ik nagenoeg heel 2005 in Amsterdam heb gewerkt om uitvoering te geven aan die nieuwe Digitale Bibliotheek. Als ik er aan terugdenk wat ik daar in een  jaar tijd samen met Hans heb kunnen doen (en dan ook nog eens in twee dagen per week) dan sta ik daar nog versteld van. Het was een tijd waar ik menig vrijdagmiddag met Hans doorbracht om de voortgang en strategie samen te bespreken. Het was een gouden formule: ik zorgde dat alles wat uitgezocht moest worden, ook uitgezocht was. Hans gaf akkoord en mensen als Jaap van der Stoel en Rob Visser ervoor dat het allemaal gebeurde. Gouden tijd.

In die tijd heb ik ook een aantal maal het genoegen gehad om met Hans samen aan de inkooptafel te zitten en ik zag dus hoe hij de beste prijs voor Amsterdam wist te krijgen. Maar ook leerde ik in die tijd van hem de les: 'het is niet zaak om de beste oplossing te krijgen, maar het beste probleem'. Wie geen probleem heeft, krijgt ook geen oplossing. En als je weet welke oplossing je wilt, weet je ook welk probleem je nodig hebt, om die oplossing te krijgen. Met die blik ga je heel anders naar problemen in je organisatie kijken. Problemen zijn er altijd, het is alleen zaak de juiste problemen te krijgen.

Als veertiger
De laatste jaren kwamen we elkaar vooral tegen in landelijke netwerken. Ik herinner me nog een flink aantal optredens op ledenvergaderingen als voorzitter van de inkoopcommissie. De commissie deed achter de schermen zijn werk, Hans legde uit wat er gebeurt was, en de inkoop was een feit. In financieel lastige tijden is dat budget nooit onder druk gekomen. Dat is wel een prestatie.

De laatste keer dat we samenwerkten zaten we samen in de jury van de innovatieprijs van de OBA. Opnieuw een genoegen om samen het beste initiatief te honoreren.

Anton Wachter
Het boek gaat dicht. Hans vertrekt. Ik heb veel van hem geleerd... En er zullen velen met mij zijn die dat zullen zeggen. Er vertrekt een fantastisch boegbeeld van het Nederlands openbaar bibliotheekwerk.

Anton Wachter jaagde zijn ideale liefde na, Hans zijn ideale bibliotheek. Vestdijk schreef in 1993 zijn 'Kind tussen vier vrouwen' en voltooide in 1960 de Anton Wachter-reeks met 'De laatste Kans'. Vestdijk deed 27 jaar over de zijn Anton Wachter. Hans had er in Amsterdam 26 jaar voor nodig. Boven het artikel zie je het beeld van Anton Wachter in Harlingen. Wie goed kijkt, ziet Hans.... met een pet op.

Anton Wachter verlaat de bibliotheek. Het ga je goed Hans!

Foto: Vestdijkkring

Geen opmerkingen: