woensdag 29 januari 2014

Factsheet Geletterdheid

 
Deze plaat heb ik vriendelijk overgenomen uit het rapport Feiten en cijfers geletterdheid van de stichting Lezen & Schrijven. Ik vind het een confronterende plaat met veel interessante maar pijnlijke feiten.
 
 Misschien een handig kaartje voor al die bibliotheekdirecteuren die hun verhaal nog moeten vertellen rond de gemeenteraadsverkiezingen.
 
Overigens: het SIOB heeft weer een puike rapportage uitgebracht over Laaggeletterdheid. Het slechte nieuws: het aantal laaggeletterden stijgt in dit land.  

maandag 27 januari 2014

Coursera : of het einde van het businessmodel van onderwijsinstellingen : Best Practices Leven Lang Leren : 10



Ons laatste voorbeeld in de rij 'Best practices'. Niet dat er niet meer Best Practices zijn maar ergens moet een grens zijn en mijn insteek was vooral ook om verschillende modellen voorbij te laten komen.

Coursera is een MOOC, online cursussen die gericht zijn op grootschalig en plaatsonafhankelijke deelname. Coursera behoort tot de grootste platforms waarop dit gebeurt.Wie meer van andere platforms wil weten en vergelijke kan dit artikel prima lezen.

Bijzonder aan Coursera is dat heel grote universiteiten zich er aan verbonden hebben: MIT, Harvard, Princeton en nog een heel rijtje. Het aanbod aan cursussen is groot en allemaal verzorgd door professionele docenten.

In totaal zijn er 585 modules beschikbaar. Allemaal gratis toegankelijk. Wie bijvoorbeeld het aanbod rond Foto, Film en Audio aanklikt, krijgt het volgende te zien:


Ik heb mij aangemeld voor de cursus Scandinavische film en televisie, bij de Universiteit van Kopenhagen. Ik nog niet melden hoe het werkt, domweg omdat de cursus nog moet starten. Maar in het filmpje krijg je een aardig beeld.

Het aanmelden is trouwens kinderlijk eenvoudig en van veel cursussen is een certificaat te krijgen dat geaccepteerd wordt in het hoger onderwijs.

Businessmodel
Hoe doet Coursera dat nou? Hoe kunnen ze dit laten draaien. Coursera kent verschillende financiers. Universiteiten die meedoen investeren met professoren en docenten in het verhaal. Coursera wordt flink gefinancierd vanuit allerlei projectsubsidies en tot slot is de verkoop van diploma's een stijgende bron van inkomsten. Tot slot is Coursera niet aleen een universiteit maar ook een headhuntersbureau: goede studenten woren in contact gebracht met bedrijven die specialisten zoeken.

Skillshare versus Coursera
Het initiatief van Coursera lijkt veel op dat van Skillshare dat ik al eerder besprak. Het verschil met Skillshare is dat Coursera altijd gratis werkt en alleen cursussen aanbiedt van echte universiteiten. Verder biedt Skillshare ook fysieke cursussen aan en vormen van blended learning. Maar het meest kenmerkende is toch dat Skillshare ook werkt met 'loslopende' professionals en op basis van reviews de kwaliteit laat beoordelen. Die kwaliteit moet bij Coursera van de naam van de universiteit komen.

Wat moeten bibliotheken hier mee?
Ik denk dat Coursera voor de Nederlandse openbare bibliotheekmarkt nog net te ingewikkeld is, maar het principe is bijzonder interessant. Een echte Online gratis Universiteit  waar je ook nog eens echte diploma's kunt halen.  Een initiatief als Coursera kan concurreren met de Volksuniversteit of de Universiteit van Nederland. Die zitten bieden op dezelfde doelgroep.

De Open Universiteit  in Nederland zet de eerste stappen met MOOC en ook andere universiteiten volgen dat voorbeeld. Zij het heel voorzichtig.  Maar ga er eens vanuit dat je over een paar jaar in Nederland een mooi aanbod hebt op dit gebied dan denk ik dat dat mooi aansluit bij de bibliotheek  en dat wij wel eens de studiecabines en de decanen van deze Universiteit van Nederland zouden kunnen zijn.

Het einde van het businessmodel van onderwijsinstellingen
En trouwens, wie goed kijkt naar deze voorbeelden, ziet dat het business model van onderwijsinstellingen op de schop zal gaan. In het artikel over Skillshare stond ik daar ook al bij stil. Want als studenten steeds meer zullen zappen tussen online universiteiten, hoe gaan universiteiten dan nog gefinancierd worden?

Vervolg
Daarmee kom ik even aan het eind van een lange reis langs vele voorbeelden. Voor mij ontstaat nu een periode om conclusies te trekken en die straks weer met u te delen. En ik hoop dat ik dan een flink handvaten kan bieden bij het richting geven aan een Leven Lang Leren.

Stay tuned!

donderdag 23 januari 2014

Er sluit elke week een bibliotheekvestiging... 3 tips voor de Bibliotheekwet

De ene wethouder zei tegen de andere wethouder: "Mijn bibliotheek gaat sluiten." "Oh," zei de wethouder van de andere plaats: "dat kunnen wij ons niet permitteren. Daar zijn wij te arm voor."


Ik geef toe, het is een doordenkertje. Maar wat nu als ik u vertel dat 25% van de basisschoolleerlingen groep 8 verlaat met een taalachterstand van 2 jaar? Of dat 14% van de 15-jarigen laaggeletterd is? Of dat ruim anderhalf miljoen Nederlanders – autochtoon en allochtoon – niet in staat zijn om goed een formulier in te vullen? En in dat land sluiten wij elke week een bibliotheekvestiging. Waar halen wij de gedachte vandaan dat we ons dat kunnen permitteren?

Met dit tempo van sluiten, sluit je in een half jaar net zoveel bibliotheken als in heel Amsterdam. Of in twee jaar alle bibliotheekvestigingen in heel Overijssel.

Elke week een vestiging waar kinderen niet meer naar hun bibliotheek kunnen. Kinderen die niet zelf even de auto pakken om naar het volgende dorp te gaan of die even via Bol.com een boek kopen. Elke week een vestiging en wie goed kijkt naar de statistieken ziet dat de snelheid van sluiten alleen maar toeneemt.

Bibliotheken staan onder druk. En ik ben verbaasd over het hoge tempo waarin gemeentebesturen in deze kennissamenleving deze infrastructuur afbreken. Een sluitende begroting op korte termijn gaat zorgen voor een enorme taal- en kennisachterstand op lange termijn. Wij schuiven de lasten – te vertalen in kennisachterstand - hiervoor gewoon door naar de volgende generatie: onze kinderen.

Met die blik keek ik naar de Bibliotheekwet en ik geef u mijn mening op drie punten.

1. De wassen neus
De grote wassen neus van de wet zit in artikel 6, lid 3. Daar staat:

Art 6. 3. Bij een voorgenomen besluit van een partij als bedoeld in het eerste lid dat tot gevolg heeft dat een openbare bibliotheekvoorziening ophoudt te bestaan of redelijkerwijs niet meer kan voldoen aan de verplichtingen in deze wet, overlegt zij eerst met de andere partijen op wie dit van invloed kan zijn. Zo nodig maken zij afspraken over de toegankelijkheid van een openbare bibliotheekvoorziening voor het betrokken algemene publiek.

Hier staat dat een gemeente gewoon mag stoppen met het financieren van een bibliotheek . Er is geen andere verplichting dan om dit even te melden bij de andere wethouders van buurgemeenten – zo luidt de uitleg in toelichtingen. Of belt straks de minister op naar een gemeente met de tekst: "U overtreedt de Bibliotheekwet en u krijgt boete?" Ik denk het niet. En wie teksten van VNG leest, ziet dat daar maar één credo geldt: de kosten omlaag ten koste van alles.

Nee, deze passage zal niet voorkomen dat ook de komende tijd elke week een vestiging zal sluiten. Waarvan akte.

Nu de kan de minister daar natuurlijk ook niks aan doen. Zij gaat niet over de gemeentebegroting.  Maar als ik minster was en ik flinke landelijke investeringen deed dan zou ik het toch ook prettig vinden als lokale en provinciale overheden hun taak blijven oppakken.

Mijn tip: organiseer in augustus een goede conferentie over de verbinding tussen landelijke, provinciale en lokale bestuurders over het bibliotheekwerk. Een prima moment om al die nieuwe wethouders even goed bij te praten.

2. De vergeten (digitale) contributievrijdom voor de jeugd
In bijna alle gemeenten zijn kinderen tot 18 jaar gratis lid van de bibliotheek. Een groot goed. Alleen na raadpleging van de gemeenteraad kan een gemeente daarvan afwijken. Die lijn wordt bestendigd met de bibliotheekwet in artikel 13.

Echter, artikel 13 gaat alleen over de lokale bibliotheken. Wat iedereen schijnt te zijn vergeten is dat kinderen ook lid zijn van de digitale bibliotheek. Er wordt zelfs genoemd dat ook de KB een jeugdtarief kan invoeren voor de landelijke digitale bibliotheek. Kinderen wordt dus eerst hun lokale vestiging afgepakt en daarna bestaat dus ook nog de mogelijkheid dat ze moeten gaan betalen voor de digitale bibliotheek. Als de minister de landelijke digitale bibliotheek betaalt, kan zij eisen dat de jeugd hier niét voor betaalt.

Mijn tip: en die (digitale) contributievrijdom zou ik dan ook maar afdwingen: Kinderen hebben vrij toegang, juist tot die veilige (digitale) omgeving van de bibliotheek.

3. Bekostiging: Onderwijs of Cultuur?
Openbare Bibliotheken vallen landelijk onder de media & letteren-poot van OC&W (in vaktermen de C-poot). De Koninklijke Bibliotheek valt echter onder de begroting van Hoger Onderwijs (dat zal denk ik de O-poot zijn). Mij had het geen slecht plan geleken als de gelden van bibliotheken nu waren overgeheveld van Cultuur naar Onderwijs. Als bibliotheken de 800 vestigingen zijn van de School voor het Leven, dan was dat geen gekke stap geweest. Die School voor het Leven die helpt participeren in de samenleving: met lezen, met schrijven, met leren, met debatteren, met nuanceren en met ontplooien.

Mijn tip aan de minister: voer hier eens een goed gesprek over in het hoogste kringen van het departement. Ik denk dat die verbinding lange termijn heel interessant kan zijn.

Wenkend perspectief
Ik heb de totstandkoming van de wet een tijdje gevolgd en gezien hoeveel partijen erbij betrokken zijn. In dat opzicht is de wet een kunstig werkje waar alles goed ingevlochten is. Daar heb ik veel waardering voor en veel zaken zijn goed benoemd: functies, verschillende overheidslagen en dergelijke.

Want ik geloof dat er prachtige toekomst is voor bibliotheken: op veel plaatsen in het land wordt hard gewerkt aan de Bibliotheek op School, er zijn taalpunten met vele taalvrijwilligers, er zijn 

cursussen rondom mediawijsheid en er zijn bibliotheken die ideeënsessies organiseren met de samenleving. Nee, de bibliotheek staat meer dan ooit midden in de samenleving en dat erkent de minister met de wet ook ten volle. En het rapport van de commissie Cohen ondersteunt die visie stevig. Die conferentie in de eerste tip kun je zo vullen met al die voorbeelden.

Tegelijkertijd ben ik er van overtuigd dat de inspanningen van alle partijen nodig zijn (gemeenten, provincies en rijk) om te komen tot een goed stelsel. Het lijkt zaak om elkaar stevig bij de les te houden. Dat is geen overregulering, zoals de Raad van State zegt, maar netwerksamenwerking.

Ik daag iedereen uit – burgers, bibliotheken, gemeenten, provincies en rijk – om ervoor te zorgen dat bibliotheken een stevige bijdrage blijven leveren aan het verrijken van levens van vele burgers: weg met de laaggeletterdheid van 15-jarigen en weg met taalachterstanden op basisscholen. En lang leve burgers die zelf sturing kunnen geven aan hun leven omdat ze alle vaardigheden kunnen verwerven die nodig zijn. En dat alles in de bibliotheek.

En misschien zegt ene wethouder over enkele jaren dan wel tegen de andere wethouder: "Het gaat zo slecht in mijn gemeente, ik weet niet wat ik nog moet doen?" Zegt die andere wethouder: "Moet je een bibliotheek openenen, wordt iedereen beter van!" 

Nu sluit nog elke week een vestiging. Ons land is niet rijk genoeg om dat te laten gebeuren. Bibliotheken zijn broodnodig.

Bronnen:

Voor de statistieken over vestigingen

Voor statistieken over leesachterstand basisschoolleerlingen

Voor de statistieken over laaggeletterdheid onder 15-jarigen

Voor de statistieken over laaggeletterdheid in Nederland

Over VNG en kostenreductie 

De reactie van VNG bij het wetsvoorstel
Wetsvoorstel

Advies van de Raad van State 
Rapport: Bibliotheek van de toekomst, commissie Cohen

woensdag 22 januari 2014

Gavendingendoen.nl : De magie van briljante ideeën voor de samenleving : Best practices Leven Lang Leren : 9



Mijn onderzoek naar de best practices rond een Leven Lang Leren loopt langzaam ten einde. Nog twee onderwerpen te gaan en dan maken we ons op voor de slotconclusies en een publicatie.

Ditmaal sta ik stil bij Gavedingendoen.nl Want wie wil er nu geen gave dingen doen? Iedereen toch? De pay-off van Gave Dingen Doen is: Cool Ideas Society. Ook hier niks  mis met de marketing.


Zo toog ik maandagavond naar een anti-kraak-ZZP-hol in Enschede de HUB waar het allemaal zou plaats vinden. En dit is wat ik  meemaakte.

Wat gebeurt er bij Gave Dingen Doen? 
Dertig mensen druppelen langzaam binnen. Vooral dertigers en veertigers. Lekker losjes. Een aantal kent elkaar maar velen ook niet. Wildvreemden dus.

Wie mee wil doen moet iets lekkers meenemen en dat is ook je bijdrage die je betaalt. Aan het begin wordt me gevraagd om een post-it in te vullen met wat ik aan een ander zou kunnen geven.... Nog geen twee meter binnen en het creatieve spel is begonnen. Op mijn post-it staat "een antwoord op een moeilijke vraag". Ik ruil hem later op de avond met iemand die mij een "luisterend oor" biedt. Lijkt me een goede deal.

Het hart van de avond wordt gevormd door twee pitches: mensen die een probleem hebben waar zij een flink aantal creatieve oplossingen voor willen hebben. Deze avond ging het over een groot honkbalproject dat een kleine vereniging wilde uitvoeren en een 'voel'-coach die aan de slag wilde bij MT die zich nogal door de cijfers laten leiden. Bij beide vragen voel je de paradox en de spanning: hoe kan iets kleins iets groots maken en hoe kan iemand die 'voelt' bij de 'ratio' aan tafel komen.

Twee begeleiders, 'facilitators', zorgen voor het creatieve proces en dat doen ze leuk en met humor. Goed brainstormen blijft natuurlijk magie. En die magie zag ik maandagavond weer volop aan het werk. Het ene na het andere idee kwam op tafel en de personen die het probleem hadden aangedragen gingen verguld naar huis met een tas vol met ideeën. De deelnemers aan de avond gaan naar huis met een lach op het gezicht, een aantal contacten rijker en de gedachte dat ze bij hebben gedragen aan de samenleving.

Nieuwe werkelijkheid
Dit voorbeeld voldoet wel ongeveer aan alle eisen van de nieuwe werkelijkheid: co-creatie, gratis, creatief en veel onderlinge verbinding. Je ziet de onderstroom van de economie aan het werk. Nieuwe manieren van hoe we gaan werken en organiseren komen voorbij. Een 'zelforganiserend dwarsverband', zo u wilt, Weet u nog? Dit was één van de belangrijke thema's uit de trendrede 2014.

Wat moeten bibliotheken hiermee?
Tja, ik hoor u denken? Hoor dit nou bij een Leven Lang Leren? Ja, ik denk het wel. Als we praten over het verder helpen van mensen in de samenleving dan doen bibliotheken dat op vele manieren: door een boek uit te lenen, door een lezing te geven of door een cursus aan te bieden. ook zijn er bibliotheken die spreekuren aanbieden of die formulieren invullen. En steeds vaker doen we dit alles samen met de inwoners uit ons dorp of stad.

Als bibliotheken steeds vaker plekken worden voor ontmoeting en debat dan past Gavedingendoen.nl hier zeker bij. Tegelijkertijd worden met dit soort activiteiten een geheel nieuwe doelgroep aangeboord: drukke dertigers en veertigers die plotseling toch tijd blijken te hebben.  Als het dan ook nog eens mooi ideeën oplevert voor de samenleving, dan denk ik dat we alleen maar kunnen juichen als we dit als bibliotheken kunnen gaan doen.

Check snel de site van gavedingendoen.nl om te kijken of het ook bij u in de buurt zit. Een goed gesprek, lijkt me snel gemaakt.

Colofon
Deze blog verschijnt in het kader van mijn activiteiten voor het Gelderse programma 'Een leven lang leren'. Binnen dit programma zal ik een een flink aantal best practises binnen en buiten de bibliotheekbranche beschrijven. Mijn bevindingen deel ik via mijn blogs. Mijn doel is om vanuit deze best practises een set van bouwstenen te formuleren voor bibliotheken die aan de slag willen met een Leven Lang Leren. Reacties en aanvullingen stel ik zeer op prijs.

dinsdag 21 januari 2014

When everything is online, why come to the library at all?



Dat is één van de laatste zinnen die Chrystie Hill uitspreekt in dit Tedx-filmpje. Misschien wel toepasselijk nu vandaag de officiële opening plaats vindt van de het nieuwe ebookplatform van openbare bibliotheken. Tegelijkertijd staat er vandaag een groot artikel in de Volkskrant over het sluiten van vestigingen.

Ze vertelt haar persoonlijke verhaal over hoe de bibliotheek de wereld opent voor haar en hoe dat nu nog dagelijks gebeurt.

En...... waarom dat ook in de toekomst zo zal zijn. Omdat wij met elkaar beslissen welke kansen wij aan elkaar geven in de publieke ruimte die bibliotheek heet.

Met dank aan Astrid Kraal voor de attendering.

vrijdag 17 januari 2014

De nieuwjaarstoespraak bij ABN|AMRO...



Over het algemeen heb ik maar weinig goede woorden over voor de banksector. Mijn meest geretweete bericht vorig jaar betrof het volgende bericht:


Dus ja, er zit wel wat oud zeer.

Gerrit Zalm hield voor ABN|AMRO-peronseel een nieuwjaarsspeech. Of nou ja, zijn zus deed het. Twaalf minuten lang, maar de moeite waard. En tja, tegen zo'n charme-offensief ben ik ook niet bestand. Maar ik zou ze toch maar in de gaten houden nu de economie weer aantrekt.

Wat mij betreft mag de directeur van de VOB volgend jaar ook zo de nieuwjaarsspeech houden. Want lachen is nog altijd een goede remedie.... Al is het als een boer met kiespijn.

Met dank voor de attendering aan - wie anders - Bouke Arends

woensdag 15 januari 2014

Foute boel



Even geen politiek correcte blogjes. Soms ben je gewoon wat recalcitrant, dwars of tegen de draad. Zo'n moment dus. Ik pak gewoon even Jannes van derWal van de Groningse Boegies erbij. 

De Boegies, ooit speelden ze in het voorprogramma van The Ramones. Met als slotnummer altijd het meest bekende nummer Meh, dat de zaal dan schaapachtig meeblerde.

Tja, Jannes, briljante dammer die helaas in 1996 al overleed aan de gevolgen van Leukemie. Jannes, de dammer die het NK Dammen miste omdat hij in de trein in slaap was gevallen en enkele keren heen en weer reed op het traject voordat hij wakker werd en wist dat hij dat jaar geen Nederlands kampioen zou zijn.

Hup, en nu die volumeknop omhoog en op Jannes.

donderdag 9 januari 2014

Leeszaal Rotterdam West en Tradeschool 010 : Laboratorium vanuit het hart van de samenleving : Best Practices Leven Lang Leren : 8


Leeszaal  Rotterdam West, er is al veel, veel, veel  over geschreven. Genoeg? Nee. En ik zal u vast waarschuwen. Dit wordt een langer blog. Want er is veel te zeggen over dit bijzondere laboratorium van de samenleving.

Ik spreek, Maurice Specht en Nienke Binnendijk. Maurice is één van de initiatiefnemers van Leeszaal West, Nienke Binnendijk staat op het punt om van start te gaan met Trade School 010.  We wandelen binnen op een winderige dinsdagochtend.

Op een paar bezoekers na is het pand leeg.

Leeszaal Rotterdam West
Om kort te gaan: de Bibliotheek Rotterdam sloot 18 van de 24 vestigingen. Twee daarvan stonden in Oud- en Nieuw-West, een gemêleerde en gekleurde wijk waar hoog- en laagopgeleid vrolijk naast elkaar leven. Een wijk die de op een-na-slechtste wijk van Rotterdam wordt genoemd maar waar de gemeenschapszin torenhoog is. Omdat iedereen knokt om de wijk overeind te houden.

De Bibliotheek Rotterdam vertrok en Maurice werd getriggerd om samen met anderen te bekijken of het met de energie van de wijk het mogelijk was om een nieuwe leeszaal te maken. Niet een nieuwe bibliotheek maar een leeszaal van de wijk: publieke ruimte met als doel om gemeenschapszin rond lezen, leren en informeren vorm te geven.

Een mevrouw komt binnen met twee tassen. 'Ik zet mijn nieuwe boeken hier neer hoor. Succes ermee!'

Die energie bleek er in overvloed te zijn, vele buurtbewoners meldden zich om mee te doen. Men huurde een leegstaand pand van de woningcorporatie en startte de leeszaal. Het interieur bestaat uit gekregen meubels, de wifi wordt betrokken van de bovenbuurman, de boeken komen van de buurtbewoners. Nee, geen bibliotheek. Want er wordt niet uitgeleend maar weggeven. Dat de boeken later weer teruggebracht worden en 'terug geschonken' is een subtiel juridisch verschil.
Maar er is veel meer: de Rotterdammers met passie, vakmanschap en professionaliteit organiseren literaire maaltijden, leesclubs en er worden taalcursussen gegeven door een maatschappelijke instelling.

De organisatie bestaat volledig uit vrijwilligers. Ook Maurice - in het dagelijks leven zelfstandig onderzoeker - werkt volledig vrijwillig in de Leeszaal. 'Ach als mijn boekhouder en mijn vriendin aan het eind van het jaar maar tevreden zijn', zegt hij met een glimlach. Voor hem is de leeszaal een laboratorium van de samenleving. Hij ziet hier zijn onderzoeksvraag beantwoord over hoe je de kracht van burgers vol optimisme en vertrouwen kan inzetten.

Er komt een man binnen. Hij wenst elke medewerker een gelukkig nieuwjaar. Even later vertrekt hij weer. Maurice zwaait hem uit 'Tot volgende week', roept hij hem na.

Toch werken de vrijwilligers niet voor niets. Hun inzet wordt beloond door te voorzien in hun leerbehoefte. De cruciale vraag is: 'Wat wil je hier leren?' Die vraag probeert de Leeszaal dan in te vullen. Hetzij door het netwerk van de vrijwilligers zelf, hetzij door voor de vrijwilliger een cursus te betalen.

Leeszaal Rotterdam West draait zonder structurele subsidie. Men heeft een kleine initiële projectsubsidie gehad van de Stichting Doen! maar de eerlijkheid gebied te zeggen dat men deze subsidie nog niet nodig heeft gehad. Inkomsten komen nu uit vergoedingen voor het gebruik van de leeszaal.

Er komt een grote groep mensen binnen. Even denk ik dat dit een rondleiding is... Maurice legt uit dat er elke dag een groep mensen komt lunchen. Het gaat om een stichting van mensen met een beperking.

Maurice praat  vol passie en vuur. Het is absolute aanrader voor bibliotheken om hem eens uit te nodigen. Zijn denkbeelden over een bibliotheek zijn tamelijk out-of-the-box. Maar bovenal geldt voor hem 'practice what you preach'. Wie de collaborative economy preekt, moet hem ook leven.En dat zie ik hem met verve doen.

De hele ochtend lopen er mensen in en uit. Veel mannen trouwens.

Trade School 010
Via social media  was ik in contact gekomen met zowel Maurice als Nienke. Het grappige is dat op deze ochtend ook Nienke, als Rotterdammer, voor het eerst in Leeszaal West is. Via dit interview leren Maurice en Nienke elkaar kennen.

Nieke wil graag van start met  iets als een Trade School 010. Dit naar het voorbeeld van het internationale Trade School. Ze is net afgestudeerd en organiseerde  het afgelopen jaar een aantal lezingen waaronder één met Afaina de Jong, één van de initiatiefnemers van Trade School Amsterdam.

Trade School is - met hun eigen woorden:
een alternatieve leeromgeving die gebaseerd is op de uitwisseling van kennis, goederen en diensten. Betaal voor je onderwijs door middel van ruilhandel; eten, handige benodigdheden of een andere dienst zijn allemaal geldige betaal items bij de Trade School. Trade School is voor iedereen die iets te onderwijzen heeft, studenten kunnen zich opgeven voor lessen door gevraagde ruil items mee te nemen voor de leraar. De ruil items verschillen per klas. Trade School is opgericht in 2010 in New York, en heeft zich in rap tempo verspreid zich over de hele wereld.
Nienke heeft al diverse docenten gevonden die wel op deze basis willen lesgeven. Maar hoe nu verder? Tijdens het interview maken Nienke en Maurice de afspraak dat Nienke deelneemt aan een overleg dat binnenkort plaats vindt over leren in Leeszaal Rotterdam West. 

De groep lunchers vertrekt. Langzaam wordt het stil in de Leeszaal.

Over een jaar wil Nienke dat er een week met workshops is geweest op deze basis. Daar gaat ze zich voor inzetten. Uitgangspunt is: 'Wat wil jij leren?' Maurice geeft aan dat hij die vraag wel eens middag lang heeft gesteld aan passanten voor de Leeszaal. Gewoon om te weten wat je zou moeten organiseren. Je krijgt trouwens leuke gesprekken met zo'n vraag.

Maurice geeft aan dat hij weg moet. Er komen zo nog vrijwilligers van een bibliotheek kijken naar de Leeszaal. Het is een gemeente waar een vestiging dicht moet. Ze komen kijken of het iets voor 'hun' is.
 
Bibliotheken
Tja, wat moeten bibliotheken hiermee? Nou bijzonder veel naar mijn gevoel. Van Maurice kunnen we leren dat burgerinitiatief heel mooi kan zijn. Maar er zijn wel een paar dingen om rekening mee te houden. Maak van burgerinitiatief geen vrijwilligersorganisatie maar laat vrijwilligers zichzelf organiseren rondom een doel. Blijf dicht bij het enthousiasme van mensen. Als je wilt dat de maatschappij zelf iets gaat doen, moet je de illusie loslaten over hoé die maatschappij dat doet of dat je dat zelf kunt sturen.

Laboratorium vanuit het hart van de samenleving
Van Leeszaal Rotterdam West straalt een ongekend optimisme en vertrouwen uit. Alles lijkt te kunnen, terwijl ze niks hebben. Dit lijkt kent een verborgen overvloed die Leeszaal West en Tradeschool 010 feilloos weten aan te boren. Een laboratorium vanuit het hart van de samenleving waar kleine en grote doorbraken in sociaal denken en doen plaats vinden.

Beste bibliotheek van Nederland?
En ik vraag mij af, of dit initiatief, dat veel meer is dan een 'vrijwilligersbibliotheek'  niet genomineerd moet worden voor de Beste Bibliotheek van Nederland.

We schudden elkaar de hand. Maurice gaat gauw verder met de verwarming. Daar schijnt iets mis mee te zijn.

Colofon
Deze blog verschijnt in het kader van mijn activiteiten voor het Gelderse programma 'Een leven lang leren'. Binnen dit programma zal ik een een flink aantal best practises binnen en buiten de bibliotheekbranche beschrijven. Mijn bevindingen deel ik via mijn blogs. Mijn doel is om vanuit deze best practises een set van bouwstenen te formuleren voor bibliotheken die aan de slag willen met een Leven Lang Leren. Reacties en aanvullingen stel ik zeer op prijs.

woensdag 8 januari 2014

Google Helpouts: liever connectie dan collectie : Best practices Leven Lang Leren : 7



Google: u kent het vooral van de zoekmachine. En misschien van Gmail. Maar Google kent u vooral van machines. Machines om mensen te helpen met het vinden van informatie of om digitaal te communiceren.

Toch doet Google nog veel meer. Google maakt bijvoorbeeld telefoonsoftware - het overbekende Android. Maar wist u dat Google ook investeert in tablets, auto's, windmolenparken, brillen en huishoudrobots?

Is er dan niets dat Google niet doet? Nou, als het iets is dat Google niet doet, dan toch dat Google mensen zelf antwoorden gaat laten geven op vragen. Als ze ergens toch de zoekmachine voor hadden uitgevonden, dan toch daar wel voor.  En zelfs dat doet Google: met Google Helpouts.

Helpouts
Helpouts is een dienst waarbij professionals en amateurs hulp bieden op hun eigen vakgebied. Die hulp bieden ze via een videoverbinding in Google+: de hangout. Via een zoekscherm kun je eenvoudig zoeken naar de deskundigheid die je nodig hebt. Die deskundigheid is overigens niet alleen gratis: voor veel diensten moet je betalen. Kijk maar naar bijgaande afbeelding.

Zelf uittesten
Ik besloot om het zelf maar eens uit te testen. Mijn handigste ingang is om dan maar eens even iemand te zoeken die me verder wil helpen met fotografie. Ik vond iemand in San Fransisco, een amateur die in het dagelijks leven bij de NASA werkt. We spraken af op zondagochtend om 11.00 uur, zijn tijd. 20.00 uur mijn tijd.

De afspraak wordt bevestigd en je via een link word je aan elkaar gekoppeld. Om 20.00 uur klikte ik op de link. Google Hangout schakelt prima in...... maar er gebeurt niks. Hm, dit is even een tegenvaller. Er lijkt iets mis te gaan. Maar wat? Na enkele minuten schakel ik de verbinding uit en wil nog een keer starten. Het systeem geeft de melding: u heeft de verbinding geannuleerd en kan niet opnieuw gebruikt worden. Uiteindelijk kom ik tot de conclusie dat mijn goedwillende amateur in San Fransisco niet kwam opdagen en bleef ik met mijn vragen zitten. Een mail van mijn kant aan hem, bleef onbeantwoord. Ach ja, werken met mensen is natuurlijk ook vragen om problemen. Geef mij maar weer een zoekmachine....

Wie wat verder zoekt op internet vindt overigens prima ervaringen met Google Helpouts, maar goed het toont wel een beetje aan hoe het kan gaan op internet. Niet alles gaat vanzelf goed.

Bibliotheken
Tja, blijft over, wat moeten bibliotheken hiermee? Ook hier zien we opnieuw dat Google zelf niet de leverancier van kennis is maar het platform biedt om dat uit te wisselen. Men investeert in connectie en niet in collectie. Google doet dat op wereldwijde schaal, dit in tegenstelling tot het mooie initiatief in Vierlingsbeek waar dit op lokale schaal gebeurt. Toch geloof ik dat bibliotheken dit op landelijke schaal prima zouden kunnen modereren.

Twee landelijke functies, twee lokale
Daarbij kom ik voorlopig tot een viertrap: twee landelijke functies zoals een functie  a la skillshare voor cursussen en een helpdienst a la helpouts voor persoonlijke ondersteuning. Twee lokale functies: een lokale pendant a al Gef it Dur van Vierlingsbeek en een cursusaanbod a la de Volskuniversiteit.

Hadden we niet beter onder onderwijs kunnen vallen?
En zo langzamerhand begin ik me dan toch af te vragen of we met de nieuwe bibliotheekwet toch niet beter onder Onderwijs  hadden kunnen vallen in plaats van onder Cultuur. Denkt u daar maar eens over na.

Colofon
Deze blog verschijnt in het kader van mijn activiteiten voor het Gelderse programma 'Een leven lang leren'. Binnen dit programma zal ik een een flink aantal best practises binnen en buiten de bibliotheekbranche beschrijven. Mijn bevindingen deel ik via mijn blogs. Mijn doel is om vanuit deze best practises een set van bouwstenen te formuleren voor bibliotheken die aan de slag willen met een Leven Lang Leren. Reacties en aanvullingen stel ik zeer op prijs.

dinsdag 7 januari 2014

De Universiteit van Nederland, of hoe hoogleraren rocksterren worden : Best practices Leven Lang Leren : 6


De jongste universiteit van Nederland is slechts drie maanden oud. Ik heb het over het in oktober 2013 gestarte initiatief van de Volkskrant: De Universiteit van Nederland. Alexander Klöpping en Marten Blankensteijn - beiden volgens mij 26 - zijn de initiatiefnemers en daarmee ook maar de jongste Rector Magnifici van Nederland.

Vijftien minuten college per dag
In een kort artikel geven Klöpping en Blankenstein aan dat zij graag hoogleraren een breder podium geven dan thans via allerlei vaktijdschriften. Universiteiten zijn tot op heden vaak nog gesloten bolwerken waar vakmensen vooral elkaar informeren. Door de overheid worden universiteiten opgeroepen om hun kennis veel meer met de samenleving te delen. Kennisvalorisatie noemen we dat.

De Universiteit van Nederland zet elke werkdag één college van vijftien minuten op YouTube. Vijftien minuten, waar kennen we dat ook al weer van? Precies: TedX Een daar lijkt het ook wel wat op. Elke week is er een andere hoogleraar, dus elke hoogleraar doet vijf kleine colleges van 15 minuten.  Het overzicht van colleges vindt u hier.

De colleges vinden plaats in een hippe club in Amsterdam: AIR: waar men in het weekend staat te dansen worden doordeweeks dus colleges gegeven.

Hoe onderwijs meegaat in de Beleveniseconomie
En ik moet zeggen: ik vind het een mooi initiatief. Klöpping en Blankensteijn laten zien hoe leuk leren kan zijn, maar laten ook zien aan de universiteiten hoe je kennis aan de man brengt. Tegelijkertijd laten de initiatiefnemers zien dat leren definitief veranderd is: ook leren is onderhevig geworden aan de beleveniseconomie. We willen leren door geraakt te worden door verhalen.

Zelf volgde ik een college bij econome Barabara Baarsma. Zij legde nog eens de basisprincipes uit van de economie: over marktfalen en overheidsingrijpen. Zelf vond ik het college over hoe de overheid de huizencrisis verergerd heeft bijzonder leerzaam.


Doelgroep en financiers
Doelgroep zit inderdaad op Volkskrant- en NRC-niveau. Hoewel de initiatiefnemers jong zijn en dat ook nadrukkelijk willen uitstralen, moet ik nog wel even zien of ze het op die manier volhouden.
De financiers van de het initiatief zijn Ziggo, Rabobank, ASML, SNSReaal, SURF, ASML, De Volkskrant, IDgroep en het fonds ondersteuning Science Communicatie. Zo, dat is een indrukwekkend rijtje en het geeft aan dat deze organisatie er prima in slaagt om grote namen aan zich te binden. Daarvan ben ik wel benieuwd hoe ze dat doen.

Eerste resultaten
Op 23 december kwam de Universiteit van Nederland met de eerste resultaten: er waren 3 miljoen kijkers geweest voor de colleges. Het populairste college was dat van hoogleraar Erik Scherder (eerste filmpje). Klöpping geeft in een korte reactie op deze cijfers aan dat: 'Wat betreft de onderwerpen die goed worden bekeken is er 'geen peil op te trekken. De wetten van het internet gelden wel, dus een college over tongzoenen doet het goed. Maar het verschilt heel erg. De ene zaal hadden we vijf keer uit kunnen verkopen, de andere keer zit hij halfvol. Colleges waar je zelf iets aan hebt, doen het goed.'

Let goed op het woordgebruik: wetten van internet, goed bekeken, uit kunnen verkopen. Het is duidelijk dat dit niet alleen een initiatief is voor het goede doel. Klöpping en Blankensteijn zijn uit op een business model en ik ben benieuwd wat dat wordt. Maar het is helder: ook het onderwijs is nu onderdeel van de beleveniseconomie geworden. Met hoogleraren als rocksterren. Het wachten is op de theatertour van Dick Swaab en 'Bas Haring, de musical'

Bibliotheken
Wat moeten bibliotheken nu met zo'n initiatief? Voor mij is helder dat ook moeilijke thema's populair gebracht kunnen worden. En dat doen ze uitstekend. In wat grotere steden maakt een soortgelijk initiatief zeker kans van slagen. Combineer dat bijvoorbeeld met de lokale en regionale omroep en er ontstaat al een leuk platform.

Verder is het interessant om nog eens beter te kijken hoe de Universiteit van Nederland zichzelf weet te financieren, vooral op langere termijn

Als hoogleraren rocksterren worden en onderwijs deel uitmaakt van de belevniseconomie dan worden bibliotheken de Ziggo Dome's van weldenkend Nederland.

Colofon
Deze blog verschijnt in het kader van mijn activiteiten voor het Gelderse programma 'Een leven lang leren'. Binnen dit programma zal ik een een flink aantal best practises binnen en buiten de bibliotheekbranche beschrijven. Mijn bevindingen deel ik via mijn blogs. Mijn doel is om vanuit deze best practises een set van bouwstenen te formuleren voor bibliotheken die aan de slag willen met een Leven Lang Leren. Reacties en aanvullingen stel ik zeer op prijs.



maandag 6 januari 2014

Conversatie tussen een 14-jarige en een 42-jarige...



'Hé pap, jij gebruikt toch ook Whatsapp?'
'Ja, hoezo?'
'Dan kun je altijd zien, hoe laat iemand nog op is, of niet?'
Dat was mij inderdaad ook al opgevallen. Dat je kunt zien wanneer iemand nog gekeken heeft naar zijn berichtjes. Opvallend veel mensen die nog midden in de nacht kijken trouwens. Bizar eigenlijk.

'Ja, inderdaad. Kan ik altijd mooi controleren of je al slaapt', zeg ik met een glimlach.

'Weet je hoe je dat kunt omzeilen?', vraagt ze.
'Eh, wat bedoel je?'
'Nou, dat mensen niet kunnen zien, wanneer je hun berichtje hebt gezien?'
'Kan dat dan?' Hm, ik dacht dat ik altijd alles aan háár uitlegde. Dit begint er toch verdacht veel op te lijken dat ze het mij uit gaat leggen.
'Ja, soms heb ik geen zin, dat mensen weten dat ik hun berichtje al gezien heb.'
'Maar hoe doe je dat dan?' Jawel, ze gaat het mij dus uitleggen. De rollen zijn, nu ze veertien is, aan het omdraaien.

'Nou, je status wordt alleen geüpdate, als je echt in Whatsapp kijkt. Maar op het beginscherm van je telefoon kun je al zien of je een berichtje hebt. Dus als je weet dat je een berichtje hebt, maar wilt niet dat mensen kunnen zien wanneer jij voor het laatst gekeken heb, moet je je Wifi en je mobiele abonnement uitschakelen.'

'Eh, wacht even, ik snap het niet,  je schakelt je Wifi uit? Dan krijg je toch geen berichtjes meer?'
'Nee, maar je berichtjes staan al in je telefoon. Dus nu open je Whatsapp, je leest je berichtjes en je sluit Whatsapp en je schakelt de Wifi en het mobiele abonnement weer in. Je Whatsapp blijft dan op lang geleden staan en anderen weten niet dat jij hun berichtje hebt gezien. Zo simpel is het.'

Ze laat het me zien, het werkt inderdaad.

'Zeg, hoe laat sliep jij eigenlijk gisteren?', vraag ik.
'Zeg ik lekker niet', zegt ze met een grijns.

Foto: Jan Persiel

woensdag 1 januari 2014

Waarom er ook in 2014 een mooie toekomst voor bibliotheken is....



Sommige filmpjes spreken voor zich, zoals deze. Alles wat maar fout kan zijn zit erin: kennisachterstand, gebrek aan nuance en foute mannen met foute snorren en foute grappen. Bibliotheken hoeven geen reclame te maken, dat doen anderen wel. Door dit soort filmpjes te plaatsen bijvoorbeeld. Zolang er nog dit soort filmpjes zijn, is er nog een prima toekomst voor ons.

Ik wens ons weer een goed 2014!