zaterdag 31 augustus 2013

Wat de meeste toeristen niet zien.....

 
Als je op één oor ligt en de ogen dicht hebt, mis je de mooiste dingen. Terwijl de wereld stil en rustig wordt, komt sommige schoonheid pas tot leven.
 
Bergkwartier
De Deventer wijk Bergkwartier is vooral in Nederland bekend geworden door het Dickensfestival. Altijd het laatste weekend voor Kerst. Een mooi evenement in een bijzonder stukje Deventer. Het Bergkwartier behoort tot één van de oudste stukjes Deventer. Opgebouwd in 11e en 12e eeuw. Aan de ene zijde woonden rijke kooplieden en aan de andere zijde stonden arbeidershuisjes. Een plek van bloei in de middeleeuwen. Wie wil weten hoe het er toen uitzag, kan een kijkje nemen in de trailer van de film van Henk van Mierlo "Wie wat bewaart, die heeft wat".

In de 19e eeuw begint het verval en  wordt het Polenhotel avant le lettre voor de industrie in de Raambuurt. Huizen werden opgeknipt om zoveel mogelijk kamers voor goedkope arbeiders te hebben. 
 
Na de Tweede Wereldoorlog was er gelukkig geen geld om deze wijk plat te gooien en nieuwbouw te plegen en vond vanaf midden jaren '60 van de vorige eeuw stadsherstel plaats. En dus met veel toeristen als resultaat.
 
Bijna al die toeristen komen overdag. Slechts een enkeling ziet het 's nachts. U ziet wat ze missen.

woensdag 28 augustus 2013

Het einde van instituten: De bibliotheek is dood! Lang leve de bibliotheek!



Bedrijven zijn iets van de vorige eeuw. En bedrijven houden op te bestaan. Waarom zou je bedrijven hebben als je ze niet nodig hebt? En er zit wat in. Mensen die dit zeggen prediken collaborative consumption of collaborative economy. Een economie zonder instituten maar waar particulieren onderling zaken doen. En ga maar na: Marktplaats is niet echt een winkel, het koppelt hooguit een verkoper aan een koper. En zo zijn er legio sites die mensen aan elkaar koppelen: voor woningruil, voor een bank om op te slapen, voor een onderlinge verzekering, voor autodelen, voor het van elkaar lenen van boeken  en zelfs om onderling geld te lenen.

Niet produceren maar verbinden
Vanuit die filosofie zijn winkels geen leveranciers meer maar faciliteren ze hooguit nog de samenleving zodat die samenleving het zelf kan regelen. Ik denk dat dit wel eens één van de bouwstenen van onze toekomstige samenleving kan zijn.

Rachel Botsman
Afgelopen week zag een tweetbericht van mijn oud-collega Stephan de Vilder. Hij attendeerde op bovenstaande filmpje van Rachel Botsman. Nou ja, filmpje, het is een verhaal van 25 minuten. Ik weet het: 25 minuten is een eeuwigheid voor internetfilmpjes. Maar toch: ik denk dat het een heel wezenlijk verhaal is voor de toekomst. Voor wie sneller wil: zie hieronder een kortere slideshare van Jeremiah Owyang.



Rachel Botsman legt uit hoe internet gebruikt kan worden om mensen die elkaar niet kennen, elkaar toch kunnen vertrouwen. Vertrouwen dat wij vroeger stelden in instituten omdat zij ons die zekerheid konden geven.

Het einde van de instituten: de bibliotheek is dood, lang leve de bibliotheek!
Het einde van de instituten. Het einde van leasemaatschappijen, hotels, verzekeringsmaatschappijen, banken en..... bibliotheken?  Het zou kunnen..... Ik denk dat het op een aantal terreinen inderdaad gaat gebeuren. In ieder geval gaan er gebieden ontstaan waar zowel gewone instituten zijn en waar mensen het samen en onderling oplossen. Wat Botsman aantoont is dat voor veel bedrijven alleen producten leveren niet meer voldoende is, het gaat steeds vaker om verbinden van mensen in hun behoefte.

De vraag die de bibliotheek zichzelf zou kunnen stellen is dan niet meer: welk product moeten wij bieden voor welke behoefte, maar: hoe kunnen wij mensen verbinden in hun behoefte? Behoefte aan lezen, behoefte aan leren en behoefte aan informeren. Hoe verbinden wij 16 miljoen nieuwsgierige Nederlanders?

Contouren al zichtbaar
Schokkend nieuws? Deels wel, deels niet. Ja, want wij zijn een instituut en dat zou best ook wel eens op een andere manier geregeld kunnen worden. En nee, want op een aantal plekken in ons werk zie je hiervan al de contouren. Bij leesbevordering en laaggeletterdheid gebeurt dit al met regelmaat. Met taalmaatjes en ambassadeurs. Maar denk ook aan een project als de Boekenkast van Nederland. Maar ik geef gelijk toe: allemaal nog aan de randen van ons werk.

Bezig met een meerjarenplan?
Voor elke directeur die nu bezig is met een meerjarenplan is het misschien toch een interessant gedachtenspel: bedenk bij al die acties die u noemt of u nu bezig bent een product te maken of  dat we hier ook zouden kunnen zorgen voor het verbinden van mensen. Het zou nog wel eens tot verrassende inzichten kunnen leiden.

Het verbinden van mensen rond lezen, leren en informeren: het kon wel eens onze nieuwe missie zijn.

maandag 26 augustus 2013

Eén van ons....

Fight Ignorance


In deze tijd bezoek ik veel bibliotheken. Om met bibliothecarissen te praten over Centraal Collectioneren. Het gesprek gaat er dan over dat dat taken worden overgedragen aan een team in Arnhem. Vaak praat ik  met bibliothecarissen die jarenlang hun collectie hebben opgebouwd. Met hart en ziel. En die taak - die ze soms als hart van hun werk beschouwen - dragen ze over een aan team op provinciaal niveau.

Dat mensen zo lang dit werk al doen en vaak ook met zoveel liefde, maakt me voorzichtig. Je ziet dat elke collectie een eigen kleur en toon had. De kleur en toon van de bibliothecaris. Dat maakt zo'n gesprek over overdracht van taken niet altijd makkelijk. Eén van die gesprekken ging over welke boeken je wel of niet moest hebben. De bibliothecaris in kwestie vond dat je echt een soort canon van de literatuur in elke bibliotheek moest hebben. Een opvatting die je in alle zucht naar zo hoog mogelijke uitleencijfers  niet zo heel vaak meer tegen komt.

Ik legde uit hoe ik zelf vroeger als bibliothecaris aanschafte en hoe ik daar zelfs soms mee worstelde. Het viel even stil: 'Oh, dus je bent één van ons?' was het antwoord, doelend op mijn bibliothecarissendiploma. Inderdaad, dacht ik, en ik ben er trots op.



donderdag 22 augustus 2013

De korte levenscyclus van Internetshops en over waarom de bibliotheek wel eens een blijvertje kon zijn...

Amsterdam EasyInternet internet cafe

Zo'n tien jaar geleden waren er in elke stad wel een paar internetwinkels te vinden. Ik kan me nog heugen dat ik rond 2000 in Londen was en daar één van de eerste vestigingen zag van EasyInternet. Een grote internetshop met een kleine honderd pc's met internet.. De Griekse ondernemer Stelios (van oa EasyJet) zat achter deze keten. In Amsterdam werd enige tijd later ook een vestiging geopend (zie foto). Ja, ook ik was enthousiast en riep dat we dit moesten doen. Sterker nog: in 1998 rolde ik als broekie in Overijssel in elke bibliotheek internet uit. Dit met hulp van het Actieplan Elektronische Snelwegen.

The rise and fall
Ik weet nog dat veel bibliotheken naar dit concept hebben gekeken. Dit was hoe we mensen toegang gaven tot internet. Absoluut een nieuwe rol van bibliotheken.

Dat niet veel later de keten van internetshops ging samenwerken met de FreeRecordShop had natuurlijk al een veeg teken moeten zijn. Vervolgens kregen de Internetwinkels een rechtzaak met een flinke boete van de muziekindustrie. De winkels zouden rechten schenden.

En waar zijn al die internetshops nu? Bijna allemaal zijn ze weg. Wie tien jaar geleden de bibliotheek had gesloten en volledig zou zijn overgestapt op dit concept, zou nu weg geweest zijn. Sommige vooruitgang heeft een hele korte levenscyclus.

Openbare Wifi en smartphones hebben dit soort intenetpunten de das om gedaan.

Van internetshops naar seats2meet
Toch zijn die internetshops niet helemaal weg. Want die internetshops zijn tevens weer het statpunt geweest voor mobiele kantoorruimtes zoals Seats2Meet. "Bring your own device" is de slogan en het bij elkaar brengen van mensen als missie. Het businesmodel draait op de inkomsten van vergaderruimte die weer aan de prijzige kant zijn.

Want naast fysieke ontmoeting, organiseren we ons leven steeds meer digitaal. Bestanden staan in de cloud en steeds vaker zie ik mensen via skype aansluiten bij een vergadering.

Concepten komen, gaan en evolueren. Wie weet of Seats2Meet nog bestaat over tien jaar? Wie weet of Wifi nog een belangrijke service in gebouwen is over vijf jaar? Wie weet of digitale ontmoeting verder terrein zal winnen?

Mij leert zo'n knipsel uit de oude doos toch ook dat van alle nieuwe concepten die we zien, ze het lang niet allemaal halen. En om eerlijk te zijn, de bibliotheek moet met beleid de juiste keus voor het nieuwe maken. Ik geloof heilig in verandering maar wel stapsgewijs. Ik heb te vaak de horizon zien veranderen.

Een groot toekomstbeeld, vandaag beginnen en in stapjes er naar toe. En volgens mij evolueren wij mee met deze ontwikkeling: bibliotheken hadden internet-pc's en langzaam veranderen ook wij richting ontmoetingsplaats annex mobiele werkplek.  Volgens mij doen we het zo gek nog niet als ik het aantal spelers tel die het veld opkwamen met veel bravoure maar die ondertussen stil en met de staart tussen de benen het veld ook al weer verlanten hebben. De bibliotheek: dat kon wel eens een blijvertje zijn.

maandag 19 augustus 2013

Ga, waar de rijen staan....

"Go, where the action is", is een bekende uitdrukking. Maar ik maak er deze keer maar van: "Ga, waar de rijen staan".

In de afgelopen vakantie was ik in Parijs. Een prachtige stad maar soms een beetje druk.Rijen bij toeristische attracties lijken dan ook onvermijdelijk. Toch kwam ik op een aantal plekken een rij tegen waar ik hem niet verwacht had.  Ik zal drie observaties met u delen en wat we daar in het dagelijks leven van kunnen leren.

Observatie 1: Virgin Megastore
Mijn oudste dochter wilde graag naar de grootste CD-winkel van Parijs: de Virgin Megastore op de Champs d'Elysees. Aangeprezen in menig reisgidsje. Gesitueerd op de huisnummers 52 tot en met 60. Acht panden dus die aan elkaar geschakeld zijn.

Op de foto ziet u de hoofdingang. En u ziet ok wat er aan de hand is: de winkel is gesloten. In juni dit jaar is het faillissement uitgesproken over alle 37 megastores in Frankrijk.

In Nederland kennen we ons eigen faillissement van FreeRecord. Maar in tegenstelling van FreeRecord waren deze Megastores niet alleen gericht op de mainstream maar profileerden ze zich juist met het brede aanbod. In Long Tail-termen: niet alleen de "head" maar ook de "tail". 

Nogmaals een treurig bewijs dat alleen een gebouw en een goede collectie niet voldoende is. Je moet meer waarde bieden dan dat om te overleven.


Observatie 2: Shakespeare and company
In tegenstelling tot een gesloten muziekwinkel, trof ik een boekwinkel met te véél belangstelling. En dus een rij ervoor. Klanten konden niet zomaar naar binnen lopen maar moesten rustig wachten tot er weer plek was in de winkel. Ik heb het hier over de Parijse boekwinkel "Shakespeare and company". De boekwinkel bestaat al ruim honderd jaar en werd in vervlogen jaren veel bezocht door Ernest Hemmingway, Ezra Pound en James Joyce. De boekwinkel verkoopt voornamelijk tweedehands materiaal van klassieke werken. Niks mainstream dus.

Ook de inrichting is spartaans en en de tijd heeft er stil gestaan. Wie gelooft dat de retailformule de enige formule is, kan hier zijn ongelijk halen. En tegelijkertijd: er zou nooit een keten van Shakespeare and company kunnen bestaan. Daarvoor is de plek en de invulling te uniek.

Openingstijden van 12 tot 12 en daarnaast worden in deze kleine winkel ook nog lezingen en workshops gehouden.

Helder is, dat dit niet zomaar een boekwinkel is, maar een boekwinkel die iets toevoegt aan wat andere boekwinkels niet hebben. Meerwaarde dus.

Wie meer wil lezen over deze winkel, kan hier en hier terecht.

Observatie 3: Falafel
Aan  eettentjes geen gebrek in Parijs. Zelfs in het drukke hoogseizoen.  En overal insmijters die je graag naar binnen praten. Op één plek waren die insmijters compleet overbodig. En dat ziet u hier. In de Joodse wijk Marais staat deze rij. Voor een specifiek Falafeltentje. Er zijn nog tien Falafeltentjes maar alleen deze ene heeft deze rij. Waarom is mij ontgaan maar ik weet zeker dat het niet een lage prijs was. Dit eettentje moet iets bieden wat andere eettentjes niet bieden. Meerwaarde dus.

Maatschappelijke meerwaarde
Gewoon een grote collectie, een groot gebouw of het meeste personeel is geen garantie op succes. Dat bewijst het verhaal van Virgin. In het internettijdperk ligt alles voor het grijpen. Alleen instellingen die iets anders weten toe te voegen aan fysieke beschikbaarheid hebben bestaansrecht.

Gouden combinatie
Wat mij puzzelt is wat bibliotheken hier nu uit kunnen leren? Er gewoon zijn als bibliotheek, is niet meer voldoende. Het gaat meer en meer om het bieden van maatschappelijke meerwaarde. Wat is voor de maatschappij die gouden combinatie waarvoor veel mensen in de rij zouden staan?  Ik vermoed dat het iets te maken zal hebben met een leven lang leren, co-creatie, digitale ontwikkeling, beleving, media-wijsheid, empowerment en..... leren lezen.

Ga, waar de rijen staan en bedenk waarom die er staat. Doe er je voordeel mee.