zaterdag 26 november 2011

La Boutique Fantastique


Een paar jaar geleden was ik onder de indruk van Kyteman. Kyteman werd Kytecrash en hij richtte zijn eigen vrijstaat Kytopia op. Om nieuwe bands de ruimte te geven. Eén van die bands is La Boutique Fantastique. Twee violisten, twee percussiespelers, een cello, een contrabas, een basklarinet, een sopranino, een paar saxen, een trombone een gitarist en iemand met wat elektronica.

Mix dat met jazz, fusion, klezmer, balkan en soms wat hiphop. En dan kom je dicht in de buurt van La Boutique. In het filmpje zie je ze eigenlijk in het nog veel te nette programma "De wereld draait door". Want deze muziek hoor je natuurlijk gewoon in een donker en rokerig zaaltje te zien, waar de zaal na afloop nog even nadeint.


Het is muziek die zich lastig laat vangen. Dus zo zo staan ze bij Radio4 op de setlist terwijl ze even laten een optreden bij Giel (zie video) doen.

Muziek die schuurt, deint, stilvalt en weer doordraait.

Voor wie het live wil zien: die heeft even pech. Gisteren was hun laatste optreden voor dit jaar. Vanaf het voorjaar weer te zien in het heel Nederland. Voor nu rest slechts de hoop dat Sinterklaas en de Kerstman goed bevoorraad zijn.

woensdag 23 november 2011

Raad de filmfragmenten en red de Columbus Metropolitan Library


De Columbus Metropolitan Library, een vooruitstrevende bibliotheek in de Verenigde Staten, werd een jaar geleden geconfronteerd met zware bezuinigingen. Eén van de klanten sprong in de bres voor de bibliotheek en produceerde bijgaande filmpje. En als ik het goed begrijp met succes. De bezuiniging ging met één stem verschil van de baan.

Het filmpje is opgebouwd uit allerlei filmfragmenten over bibliotheken. Hoeveel herkent u er?

maandag 21 november 2011

Het einde van de gereedschapskist en het einde van eigenlijk alles...

Een gereedschapskist. In elk huis staat er wel één. Duurder gereedschap leen je af en toe bij elkaar maar alle basisdingen heb je zelf wel in huis. Toch is het nog maar de vraag of we over tien jaar nog een gereedschapskist in huis hebben.En dat niet alleen, het is de vraag of we überhaupt nog wel iets in huis hebben. Benieuwd? Lees dan verder.

3D-printing
Eén van de trends waar ik de laatste tijd met belangstelling naar kijk is "3D-printing". Bekijk het filmpje maar eens over de productie van een tang aan de hand van een kopie van een andere tang. 3D-printing betekent dat je eigenlijk alles kunt klonen. Kozijnen, schroeven, beelden, lampen en ga zo maar door.

3D-printing gaat iets heel wezenlijks betekenen over hoe wij met producten omgaan. Het betekent namelijk dat massaproductie voor heel veel zaken niet meer nodig is. En dat dus heel veel van de dingen die wij nodig hebben er speciaal voor ons eentje kan worden gemaakt.

Die trend zagen we al in de drukwereld: je kon al je eigen behang laten drukken of je eigen canvas maken. Zelf een boek laten drukken kan "on-demand" waarbij de oplage geen vraagpunt meer is. Er wordt pas gedrukt als er een bestelling binnen komt.

3D-printing gaat betekenen dat dingen die we niet vaak nodig hebben, we gewoon even zelf printen. We klikken iets aan in een catalogus en zetten ons eigen printertje aan. Of zoals je in het filmpje van de NASA ziet: we nemen alleen wat printspul de ruimte in en drukken de materialen die we nodig hebben. Ik zie de ANWB op deze manier al langs de kant van de weg staan en het juiste reserveonderdeel printen.

Het einde van de fysieke opslag
Tja Deckers, leuke ontwikkeling. Maar wat gaan bibliotheken doen met deze technologie? Dat is natuurlijk even de vraag. Maar laten we eens hardop filosoferen. Google scant op dit moment alle boeken in de wereld die er zo ongeveer bestaan. Dat scannen doen ze 2D, niet 3D. Doordat ze 2D scannen blijft de behoeft bestaan dat we ergens op deze aarde toch een 3D-voorbeeld bewaren.

Maar stel nou eens dat Google niet 2D scant maar 3D? Dan kun je elk incunabel opnieuw laten drukken. Je kunt niet alleen de tekst analyseren maar ook de incunabel in fysieke vorm vasthouden. We kunnen dus straks niet alleen een eBook leveren maar ook de optie geven om het boek in 3D uit te printen.

Het einde van de logistiek
En wat te denken van al die IBL-transacties. Nu gaat dat nog via de post. Maar als 3D-printen goedkoper wordt dan vervoeren, dan betekent 3D-printen dus het einde van de distributie zoals we die nu kennen.

Killerapp
Zo en nu de killerapp: die printer gaat dus mee op vakantie. Geen gezeur meer of alles wel mee is. Wat we niet bij ons hebben, printen we gewoon even uit.

Denk er maar eens over na. Deze technologie gaat ons leven nog op zijn kop zetten.

zaterdag 19 november 2011

Van alles slechts nog zwijgend

roos


Van alles slechts nog zwijgend...

Een weiland grijze stenen
Doden op een rij.
Hier is weinig hoopvols aan.
Hier rusten wij.

Troosteloos
Regenachtig
Grijs en zonder kleur.
Van alles slechts nog zwijgend

Alleen de kleur van deze roos
Die bloeit in het sombere seizoen.
Geen dooie boel.
Maar wachtend op een eeuwigheid.

woensdag 16 november 2011

Een fantastische bron: kranten.kb.nl

Wie de Koninklijke Bibliotheek volgt op Twitter krijgt elke dag een leuke tweet met een geschiedkundig feitje. Ik maak graag mijn complimenten voor deze mooie service. Ik weet niet meer waar ik laatst via deze service op werd geattendeerd maar ik eindigde op de site kranten.kb.nl. En ik ben er al een aantal keren teruggekeerd omdat ik het zo'n leuke bron vind.

Dwalen door oude kranten
Snuffelen door oude jaargangen van kranten. Het is alsof je door de geschiedenis bladert. Je verbazen hoe kranten aan het begin van deze eeuw gemaakt werden en welke onderwerpen er aan bod komen.

Bij de Koninklijke Bibliotheek worden steeds meer kranten digitaal doorzoekbaar gemaakt. De krantensite bevat kranten van 1618 tot 1995. Het is nog rijp en groen wat er in zit. Maar wel groeiend. En in deze aanloop is er extra aandacht besteed aan legale en illegale kranten in de Tweede wereldoorlog. Misschien wel het meest onderzochte stukje geschiedenis van ons land.


Verwacht op zoekwoorden dus ook geen uitputtend dossier maar leuke dingen vind je wel. Herinnert u zich nog dat ik schreef over de Nederlandsche Cocaïne Fabriek? In dit archief vind je bijvoorbeeld oude advertenties van deze fabriek. Of een zoekactie op "Deventer bevrijd" levert een leuk knipsel op uit het Parool. Gewoon getypt.

Inpluggen op onze websites?
Ik sta versteld van alle bronnen die de Koninklijke Bibliotheek beschikbaar heeft.En als bibliothecarissen in Nederland er al weinig van weten, dan weten de gemiddelde burger en in Nederland natuurlijk helemaal niks van.

Deze rijkdom toont voor mij wel aan dat de samenwerking tussen de Koninklijke Bibliotheek en de Openbare Bibliotheken echt nog veel steviger moet worden. Inpluggen op onze websites en meenemen in onze zoekmachines. Wat mij betreft mogen ze 'hofleverancier' worden.

Nieuwe visitekaartjes...


Deze lagen vanochtend op mijn bureau. Met dank aan mijn werkgever.

maandag 14 november 2011

De G1000 : maak burgers van stemvee...

Zaterdag las ik een opmerkelijk artikel in de Volkskrant (alleen met VK-code, sorry). Het ging over een beweging in België die een G1000 organiseerde. België, u weet wel dat land dat meer dan 500 dagen zonder regering zit. De G1000 is een woordgrapje ten opzichte van de G8 en de G20, de gewichtige top van regeringsleiders van de grootste industriële landen. De G1000 is een burgertop waar 1.000 willekeurig geselecteerde Belgen voor werden uitgenodigd om mee te denken over politieke keuzes. David van Reybrouck – inderdaad de schrijver van het fenomenale “Congo” – is één van de voormannen van dit initiatief.

Het doel: om met 1.000 burgers te laten zien dat je best snel besluiten kunt nemen. Besluiten waar de politiek door allerlei gekonkel en angst voor achterbannen voor terugschrikt. En dat vond vrijdag 11 november plaats. Uiteindelijk kwamen 700 mensen praten over honderd onderwerpen.

Manifest

De G1000 heeft een eigen website waar ze een stevig manifest op hebben gezet. Een manifest dat de knelpunten van de huidige politiek toont. Om maar eens wat teksten uit de analyse van het manifest te citeren:

“De Belgische crisis is niet alleen een crisis van België, maar ook een crisis van de democratie. Ook in Nederland en Groot-Brittannië verliep de laatste regeringsvorming moeizamer dan gebruikelijk. …Na twee eeuwen stoten we op de grenzen van die formule. Verkiezingen maken het bestuur niet meer mogelijk, maar vormen juist een obstakel tot degelijk bestuur . Partijen stroomlijnen niet langer de samenleving, maar houden elkaar in een permanente houdgreep. Politiek is een hondenstiel geworden, een hogere vorm van rusteloosheid. Er zijn meer verkiezingen dan vroeger, er is veel meer druk vanuit de media, de burger is mondiger en kritischer dan ooit, partijtrouw bestaat niet meer. Het is knokken voor elke stem. Dus hoor je tijdens de campagne beloftes die lekker klinken maar lastig te realiseren zijn. Een politicus van pakweg 1911 had macht, die van 2011 heeft angst.”

Gijzeling tussen burgers en politiek


Wie goed leest ziet een intellectuele beweging die de vinger legt op de dilemma’s van de huidige politiek. Qua analyse schuurt het op sommige punten dicht langs de PVV. En dat is niet gek. De PVV maakt handig gebruik van de dilemma's van de huidge politiek. Maar qua uitwerking zien we echter iets heel anders: burgers die genuanceerd maar vastberaden hun weg vinden. En het grote verschil is dat er mensen met verschillende achtergronden met elkaar praten. Praten en luisteren. En dat is iets heel anders dan alleen werken met een onderbuikgevoel.

Kijk maar eens naar het tweede filmpje. Om maar eens een Nederlandse parallel te trekken: iedereen weet dat we iets moeten doen aan de hypotheekrenteaftrek maar omwille van de kiezer lopen politieke partijen er toch met een grote boog om heen. Politiek en stemmende burgers gijzelen elkaar.

Toch is de G1000 iets anders dan een referendum. Bij een referendum krijgen we vrij eendimensionaal een keuze voorgelegd, bij de G1000 gaat het om een dialoog; om zelf oplossingen verzinnen. Wie burgers als stemvee behandelt, krijgt stemvee. Wie burgers als volwassenen behandelt, krijgt volwassenen. Biedt burgers dus een dialoog en niet alleen een stemkastje.

Drietrapsraket

De G1000 is echter niet een op zichtzelf staande actie. Het is stap twee van een drietrapsraket. Voor de burgertop konden mensen via een online bevraging aangeven welke politieke items ze echt belangrijk vinden. Stap twee was de burgertop waar deze items verder besproken werden en waar een richting werd gekozen. Stap drie is dat een iets kleinere groep nu een uitwerking maakt van die toekomst. Die uitwerking moet begin volgend jaar klaar zijn.

Wat leren bibliotheken hiervan?

Wat ik aan dit bericht overhoud, is dat de huidige democratische middelen hoognodig aan vernieuwing nodig zijn. De slagvaardigheid en veranderingsbereidheid die nodig is om bijvoorbeeld de Eurocrisis te lijf te gaan, laat dat ook duidelijk zien. Burgers en politiek moeten op nieuwe manieren gemobiliseerd worden.

En hoe harder de huidige politiek dat negeert, hoe schoksgewijzer die veranderingen zullen plaats vinden. Ik denk dat Facebook, Twitter en andere sociale media – in combinatie met echte dialoog tussen burgers – de toekomstige politieke arena gaan worden. En misschien is dat ook wel het goede antwoord op de polarisatie in de huidige politiek waar de oneliner regeert.

Burgers in zo'n proces faciliteren en ze bij de hand nemen: het lijkt me een mooie taak voor de bibliotheek.

zondag 13 november 2011

Jeugd in Vlaanderen en de kleur van je bril

Toen ik Sprakeloos van Tom Lanoye dichtklapte en mijn gedachten erover liet gaan realiseerde ik me dat ik in het afgelopen half jaar drie boeken en films had gezien waarin de jeugd van Vlaanderen voorbij kwam. Want om eerlijk te zijn: Sprakeloos van Tom Lanoye gaat evenzeer over het opgroeien van de kleine Tom als het gewone en soms theatrale leven van haar moeder. Maar goed, drie boeken en films over de jeugd van Vlaanderen. Het kon natuurlijk niet anders of je moet je gedachten maar eens laten gaan over die toevalligheid.

Helaasheid der dingen

Een aantal maanden geleden keek ik voor het eerst 'De helaasheid der dingen' van Dimitri Verhulst (1972). Een prachtige film over de jeugd van Günther die zonder moeder opgroeit tussen een drinkende vader met drinkende nonkels. Een film over hoe niemand zich bekommert over Günther en zijn schoolwerk. En daarmee lijkt zijn leven –als er niet wat verandert – automatisch een kopie te worden van zijn vader: de kortste opleiding tot alcoholist. De film toont op een wrange en toch komische manier de tederheid van het kind en moedeloosheid en machteloosheid van zijn vader. En tussen al dat fatalistische, ontspinnen zich absurde situaties zoals een bizarre blote billenfietsrace en een recordpoging bierdrinken. Het toont aan waar veel kleine dorpen groot in kunnen zijn.

Het eindigt trouwens schitterend met een mooi gesprek met zijn oma. En geloof het of niet: het verhaal is autobiografisch en bevat veel elementen van de eigen jeugd van Verhulst.

Broere

Een al wat oudere verhalenbundel die ik niet veel later las was "Broere" van de Vlaming Bart Moeyaert (1964). Ook Broere is autobiografisch en beschrijft het jeugdleven in een gezin met zeven zonen. Daarvan is Moeyaert dan ook nog de jongste. Moeyaert is een meester in het creëren van een intieme ruimte, alsof je schrijver bijna aan kunt raken in zijn verhalen. En tegelijkertijd maakt hij mooi gebruik van kantelende verhaallijnen: vooral door het kind in zijn verhalen op het verkeerde been zetten. Kinderen kunnen soms bang zijn door onwetendheid of juist onbevangen zijn door het nog ontbreken van angst. Daar speelt hij meesterlijk mee.

In Broere krijg je meer dan veertig inkijkjes in een mooie jeugd. Ik heb ze met een grote glimlach en met tederheid gelezen.

Sprakeloos

En met die twee verhalen op de achtergrond begon ik aan Sprakeloos van Tom Lanoye (1958). Het boek heet Sprakeloos en gaat officieel over de aftakeling van zijn moeder die letterlijk en figuurlijk zonder woorden komt te zitten. Daarbij maakt Lanoye bijna continue gebruik van flashbacks naar zijn jeugd. Zeker 90% van het boek gaat over het zijn jeugd. Lanoye is de zoon van een slager. Het leven is soms hard, soms lief en soms hilarisch. Het was duidelijk dat mevrouw Lanoye de baas was in huis. Meneer Lanoye was een lieverd.

Er komt een moment dat hun winkel annex woonhuis geveild wordt door de huurbaas. De vader moet op pad om te bieden op hun eigen huis. De vader kan zijn zenuwen niet bedwingen en biedt te snel op zijn eigen huurhuis. Hij wordt te grazen genomen door medebieders en het eind van het liedjes is dat hij minstens de helft teveel betaalt voor zijn eigen huis. Wat uiteraard gaat leiden tot grote kritiek van zijn - bijzonder zakelijke - vrouw.

En zo hangt het hele boek van losse verhaaltjes aan elkaar. Alsof je aan een keukentafel zit waar verhalen over vroeger verteld worden. En net als aan die keukentafel wordt er over van alles en nog wat uitgewijd. Het moet gezegd dat het verhaal wel heel langzaam op gang komt hierdoor. Eén recensent zag ik schrijven dat het boek wel de helft dunner had gekund. Die opmerking snap ik wel. Maar als je er langer over nadenkt, bekruipt mij ook wel de vraag: "waar moet het dan korter en wat doet dat juist met dat keuvelend verhaal?"

Misschien dat Tom Lanoye daarom de titel "Sprakeloos" ook wel met een knipoog heeft gegeven. Hij kletst namelijk zelf honderduit. Op dit moment is Lanoye net gestart met een theaterprogramma van Sprakeloos. Als ik het goed begrijp komt dat volgend jaar ook naar Nederland.

Drie vlamingen, drie decennia

En zo klapte ik het boek van Tom Lanoye dicht en dacht aan die drie Vlamingen. Allemaal hebben ze hun jeugd beschreven. En met elk van de drie heb ik wel iets. Zelf ben ik opgegroeid in een dorp. Van de "Helaasheid der dingen" herken ik voor een de beklemming en de absurditeit van sommige dorpsactiviteiten. Elk jaar kende ons dorp een soort ter land, ter zee en in de lucht waar alle notabelen van het dorp aan meededen. Tja, en dan zag je de bakker en burgemeester samen een zeephelling beklimmen. Of wat te denken van de schande die werd gesproken van een vader die zijn huis in de fik stak om de verzekering te tillen en zo aan geld te komen. Nou ja, dat soort dingen dus.

Tja, Moeyaert doet veel meer een beroep op je kinderlijkheid. Hoe je dingen zag als kind. En zo kan ik mij nog herinneren hoe bang ik was voor de atoombom en de derde wereldoorlog. Zo had ik ooit een gewone batterij aangeraakt aan de plus- en min-pool en toen dacht ik dat ik misschien wel radioactief was geworden. En hoe ik daar 's avonds niet van kon slapen. En dat ik uit bed klom om het aan mijn ouders op te biechten en die me vervolgens gerust stelden dat dat natuurlijk geen kwaad kon. Nou ja, dat soort dingen dus.

En van Lanoye herken ik veel als zoon van de groenteboer. Hoe middenstanders in een dorp toch vaak in een glazen huisje wonen, of dat in ieder geval zo voelen. Mijn vader kocht een aantal keer achter elkaar dezelfde nieuwe auto in dezelfde kleur. Dat viel dan minder op voor de buurt. Of hoe mijn moeder het moeilijk vond om te winkelen en haar eigen dorp, omdat je het gevoel hebt dat je bekeken wordt. Nou ja, dat soort dingen dus.

Maar wat mij vooral opvalt is dat je zo verschillend terug kunt kijken op je jeugd. Toen ik twintig was keek ik anders op mijn jeugd terug dan nu. In die zin is je geheugen ook een raar ding en kijk je ook naar het verleden met de bril van vandaag.

En dat is eigenlijk wel eens leuk om over na te denken: eigenlijk kun je jeugd maken zoals je wilt, je moet alleen even de juiste bril opzetten en het juiste willen zien.

vrijdag 11 november 2011

#Regiohack: Worden bibliothecarissen journalisten?

Deze ochtend bracht ik een flitsbezoek aan de Saxion Hogeschool in Enschede. Daar was op dat moment de Regiohack in volle gang. Eerder deze week schreef ik al over deze regiohack, een samenwerking tussen de Twentsche Courant/Tubantia, RTV Oost en de Saxion Hogeschool.

De Regiohack is een journalistiek experiment. Er worden journalisten, data-analisten, studenten en programmeurs bij elkaar gezet. Het doel is om met elkaar in 30 uur journalistiek te bedrijven op basis van open bronnen op internet.

Een drukke redactie
De opdracht wordt op dit moment uitgevoerd in de Content Room van Saxion waar veertig professionals en studenten rondlopen. Een beetje zoals een drukke redactie op de krant.



De reden dat ik samen met een collega ging kijken was dat dit eigenlijk ook wel iets is voor het innovatielab van de Overijsselse Bibliotheken. En mijn vraag is eigenlijk: ligt er een toekomstige rol voor ons op dit gebied?

Quote 500 van Twente
Femke Nales, van de Twenstche Courant/Tubantia, leidde ons rond en legde uit dat er zes groepen aan het werk zijn op verschillende onderwerpen: gezondheidzorg, geld en macht, verkeer en nog enkele van dit soort onderwerpen. In het filmpje hoor je een journalist van RTV Oost uitleggen dat zij bezig zijn om een soort Quote500 van Twente te maken.

En om eens bij dat voorbeeld te blijven: hoe doen ze dat? Dat doen ze door alle nevenfuncties van belangrijke bedrijven en instellingen na te trekken. Dit te turven en met elkaar te verbinden. Daar zitten journalistieke capaciteiten in maar evenzeer wetenschappelijke onderzoeksvaardigheden (hoe weeg je functies bijvoorbeeld) en technische vaardigheden (hoe trek ik Linkedin in één keer leeg of hoe maak je infographics). Het is dus vooral multidisciplinair.

Energie
Maar bovenal zie ik energie door de ruimte vliegen. Mensen die het leuk vinden om dit eens met elkaar uit te proberen. Her en der liggen nog slaapmatjes. Want een aantal van de mensen heeft de hele nacht doorgewerkt.

Vanmiddag om vier uur presenteren ze de resultaten en vanaf morgen zullen delen van al dit werk gaan verschijnen in de regionale media. De ervaring van veel deelnemers is dat ze een nieuwe bron voor journalistiek hebben gevonden: de databestanden op internet die je handig met elkaar laat matchen in allerlei Excelbestanden.

Mijn gevoel zegt dat bibliothecarissen bij dit soort teams horen. Dit omdat dit soort teams meehelpen aan het ontsluiten van allerlei informatie. Ik vind dat een publieke taak. Tegelijkertijd hoor ik mensen denken: dit is toch gewoon de taak van journalisten? Wie heeft er gelijk en waarom?

Top-20-trends van 2011

Het is november. Het jaar loopt ten einde. Voor sommige mensen reden om nog even te kijken of ze hun jaarprogramma wel zo ongeveer gehaald hebben. In het bijgaande filmpje de 20 trends die u dit jaar moest gaan gebruiken. Hoeveel hebt u er gehaald?

woensdag 9 november 2011

Wat moet de Beste Bibliothecaris van Nederland eigenlijk doen?

1

Gisteren werd ik gebeld door een wildvreemde bibliotheekcollega uit het zuiden van het land. Zijn vraag begon met: "Jij bent toch de Beste Bibliothecaris van Nederland?". "Eh, inderdaad..." was mijn antwoord, toch ietwat onzeker waar dit gesprek naar toe zou gaan. Vervolgens kwam hij met een vraag op de proppen over de website van bibliotheek en een meerjarenplan rondom digitale ontwikkelingen. En hoe ik daar tegen aan keek. We hebben genoeglijk twintig minuten gepraat en ik kon hem een document sturen dat ik voor onze eigen provincie had gemaakt. Hij was er blij mee.

Tja, en dat roept een beetje de vraag op: wat moet een Beste Bibliothecaris van Nederland eigenlijk doen? Wat houdt die functie eigenlijk in? En aangezien ik de eerste ben die die functie krijg, moeten we de invulling maar eens samen gaan bepalen.

Mijn vraag is dus: wat vindt u dat de Beste Bibliotharis van Nederland moet doen of wat moet hij dit jaar bereiken? Als jullie reageren, zal ik beloven dat ik er over enige tijd op terug kom en maken we samen een leuk plannetje.

Want laten we wel wezen, als we die titel toch hebben, moeten we hem ook maar zo goed mogelijk misbruiken. Kom maar op!

Foto: Leo Reynolds

maandag 7 november 2011

Regiohack: op het snijvlak tussen journalisten en bibiothecarissen

Journalisten en bibliothecarissen: gaan ze niet steeds meer op elkaar lijken? Rond de discussie over visienotitie Digitale Bibliotheek op Bibliotheek2.0 wordt daar bij stil gestaan. En via een regionaal initiatief van RTV Oost, Twentsche Courant Tubantia en de Saxion Hogeschool gaan we dat ook werkelijk beleven.

Via de Bibliotheek Hengelo kreeg de Overijsselse Bibliotheek Dienst de vraag of het interessant is om mee te doen met een regiohack. Een regiowat? Een regiohack.

Regiohack
En wat mag een regiohack dan wel niet zijn? Een regiohack zijn twee dagen waarbij journalisten, dataspecialisten, bibliothecarissen en studenten met elkaar in een hok worden gestopt. Met als doel: nieuws produceren door het afstruinen van internet. Dus niet de straat op met een schrijfblokje en camera, maar journalistiek bedrijven op basis van bronnen op internet.

De hack vindt plaats op 10 en 11 november en twee van mijn collega's gaan deelnemen. Ik ben bijzonder benieuwd hoe ze dat vinden om in een team van journalisten en dataspecialisten mee te draaien. En eigenlijk denk ik dat ik daar wel wat van mee ga krijgen.

Op de site van regiohack vind je allerlei aardige informatie over de regiohack. Ook staan er filmpjes en tips over hoe er gezocht wordt op internet.

Meedoen aan hacken?
Tja, en nu hoor ik een paar mensen denken: hacken? Moeten we dat wel doen als bibliotheek? Het gaat bij de regiohack niet om een hack in de klassieke zin van het woord.

Regiohack hanteert de term hacker zoals die in technische subculturen wordt gebezigd en zoals beschreven in Wikipedia.

Een regiohacker is een hacker die zijn of haar intellectuele vermogens om te programmeren creatief en constructief inzet om kennis te delen.
De regiohacker maakt daarbij alleen gebruik van openbare informatie of legaal verkregen datasets.
Regiohackers zijn geen crackers. We breken dus niet in op computersystemen en maken ons niet schuldig aan welke strafbare handeling dan ook. Regiohack en regiohackers zetten hier ook niemand toe aan.
Een regiohacker respecteert de journalistieke normen en waarden. En heeft gevoel voor ethiek.


Content curator
De regiohack is een mooie gelegenheid om invulling te geven aan de rol van content curator. Durven we informatie op de juiste wijze te rangschikken zodat het nieuwswaarde krijgt? Het is een vorm van pro-actieve vraagbeantwoording. We kunnen wachten tot de vraag komt, of vooruitlopend op de vraag, de vraag al beantwoorden. Dat gaat hier dus gebeuren. Ik ben heel benieuwd. Ook omdat ik denk dat dit een puzzelstukje is voor de toekomst van bibliotheken.

zaterdag 5 november 2011

Waar dromen wonen

2

Waar dromen wonen

De dromen komen ‘s nachts
Maar als ik ‘s avonds
Nog een rondje loop
Kun je ze al horen.

Hier is al niks meer wat het lijkt.
De wereld stil.
Met af en toe gezoem
van een dynamo.

Gedachten gaan en komen
Over wat ik allemaal nog kan doen.
Over wat ik ooit nog eens moet doen.
Hoe alles mooier zou kunnen zijn.

Zelfs nu
Is de wereld niet kleurloos
Niet donker
Niet roerloos

En telkens wordt het dag
En verdwijnen dromen
tussen de papieren
en verflauwen in het licht.

De dromen komen ‘s nachts
Maar als je ‘s avonds oplet
Kun je ze al horen.

donderdag 3 november 2011

25 tips voor brainstorms


Marc Heleven, mijn compagnon bij de cursus 37 manieren om te bezuinigen, maakt soms rake presenaties. Nu weer eentje met 25 tips voor brainstorms. Hoe kom je aan nieuwe ideeën, welke invalshoeken kun je kiezen en welke vorm? Nog op zoek naar goede ideeën: kies dan eens één van de methodes van Marc Heleven.

woensdag 2 november 2011

#bibliotheekopschool Jellie Tiemersma projectleider Bibliotheek op School

De afronding wordt gedaan door Jellie Tiemersma. Zij is sinds kort projectleider van de Bibliotheek op School. Doel van het project is om die gezamenlijke slagkracht van de bibliotheken te organiseren door best practices te bundelen. Die bundeling levert namelijk een mooi aanbod dat alle bibliotheken zouden kunnen doen. Die bundel bestaat uit: Boek1boek, Biebserach jr.en Kunst van Lezen. Met andere woorden: het goede verhaal bestaat dus al. De vraag is dus hoe we het zo goed mogelijk met elkaar kunnen implementeren.

Betekent dat dat alles eenheidsworst wordt? Nee, dat lijkt niet het geval. Binnen elk van de pakketten zit nog zoveel maatwerkruimte dat je de dienstverlening ook binnen die gezamenlijkheid op verschillende behoeften van scholen kunt inrichten.
En dat alles zal op de Nationale Onderwijs Tentoonstelling (NOT) 2013 moeten kunnen worden aangeboden aan alle scholen in Nederland. En dat is een mooie ambitie en die sluit prima aan bij Marks driepuntenplan.

De slotopmerking komt van twee bibliotheekdirecteuren. Jan Gommer – directeur van de FlevomeerBibliotheek zegt dat zijn actie na vandaag zal zijn om morgen een mail te sturen naar de ambtenaren en wethouders om hen uit te nodigen om verder te praten. Jos Debeij – directeur van de Bibliotheek Deventer en voorzitter van het Overijssels netwerk – zegt dat hij enthousiast is maar dat het een kwestie van het organiseren van “middelen” is. Scholen, bibliotheken en overheden moeten zich samen hieraan committeren. En als je dat doet kun je een ambitieuze ambitie hanteren dat over vier jaar elke basisschoolleerling hiervan gebruik kan maken.

En daarmee eindigt volgens mij een prima middag. Een goed verhaal, niet altijd even makkelijk maar met een mooi perspectief.

En bovenal goed georganiseerd: en daarvoor bedanken we Astrid Kuipers!

#bibliotheekopschool De situatie in de regio



Zo, het eerste deel zit erop. We gaan door naar het verhaal uit de regio. In dit geval is dat Astrid Kuipers, onderwijsmanager primair onderwijs Netwerk Overijsselse Bibliotheken en Karin de Jong, servicemanager Bibliothecaire Diensten van het Servicecentrum Flevolandse Bibliotheken.

Beide dames mogen uitleggen hoe op dit moment hun dienstverlening in beide provincies geregeld is. Astrid Kuipers legt uit dat er al veel samenwerking is met Biebwijz, Biebsearch jr. en Biebsearch voor voortgezet onderwijs en MBO. Karin de Jong geeft aan hoe in Flevoland gewerkt wordt aan een netwerk van leescoördinatoren in de Flevomeer Bibliotheek. En dat werkt prima.

De ambitie van Astrid Kuipers is voor Overijssel om de verschillende onderdelen die er al bestaan zoals Biebwijz, Biebsearch jr. en Kunst van Lezen samen te voegen naar een integraal verhaal van de Bibliotheek op School. En dat moet natuurlijke weer aansluiten op een gesprekken met gemeenten en de provinciale overheid om dit ook te borgen.

Karin de Jong geeft aan dat dit verhaal wel noopt tot keuzes bij bibliotheken. Nu er ook scherp bezuinigd wordt, is het niet vanzelfsprekend dat er zo maar meer tijd en geld naar onderwijs gaat.


Nu de coördinatoren aan het woord zijn geweest, worden een aantal regionale voorbeelden uitgelicht. Ingrid Verwer (Almere) legt uit hoe Biebsearch jr. werkt. Binnen dit totaalpakket wordt ook aandacht besteed aan mediawijsheid. Het is dus meer dan lezen alleen. Ingrid legt ook uit dat mediacoaches hiervoor belangrijk zijn.
Uit de praktijk van Ingrid Verwer komt Sonja van Egmond – zij is onderwijsassistent op de basisschool Spectrum in Almere. Ze legt uit hoe ze Biebsearch jr. tot nu toe ervaart . Ze leggen samen uit hoe ze samen een werkplan opstelden en daarin doelen stelden voor de school.

Frederique Westra – directeur van de bibliotheek Raalte – vertelt over de samenwerking van Biebsearch jr. met Kunst van Lezen. Daarvoor heeft ze twee onderwijscollega’s van basisschool De Lindert meegenomen. Han van Rhee, de directeur van de Lindert, legt uit dat hij samen met een projectgroep zelf mee heeft kunnen bepalen hoe Biebsearch jr. er uit moest zien. Hij beaamt de inzet van de bibliotheek voor het taal- en leesonderwijs. En hij geeft volmondig toe dat hij dit niet had gekund zonder de bibliotheek. Het leveren van boekmaterialen is daarbij de kern. Het feit dat er ook al nagedacht wordt over mediawijsheid is mooi meegenomen. De directeur geeft overigens aan dat hij de prijs (€ 10,- per leerling) er graag voor over heeft, ondanks ook voor onderwijs zware tijden.

Han van Rhee legt uit dat er door de samenwerking met de bibliotheek kinderen met veel plezier weer meer lezen. Hij kan nog niet aangeven op welke wijze het in de eindresultaten van de school te zien is maar er is wel een voorzichtige trend te zien.

Tot slot vertelt Liesbeth van den Hoove over haar ervaringen als bibliotheekspecialist voor jeugd. Ze geeft aan dat ze het fantastisch vindt dat ze kinderen zo enthousiast ziet lezen. Ook de entree bij de scholen is verbeterd. Door het samen opstellen van een werkplan en de omgang met de leescoördinatoren geeft dit je de ruimte om ook echt te bouwen aan een structurele samenwerking.

En dat is dan ook de slotconclusie: maak het structureel, zorg dat de pilot die het nu nog is,vaste dienstverlening wordt. En volgens mij was daar de Bibliotheek op School op gericht.

#debibliotheekopschool Kees Broekhof


Kees Broekhof – senior onderzoeker van Sardes - gaat vervolgens in op de context tussen bibliotheken en onderwijs en welke effecten bibliotheken kunnen bereiken. Zo, dat is een mond vol en inderdaad redelijk wetenschappelijk. Maar niet onbelangrijk. Want samenwerken doe je niet voor de lol maar voor het effect. Welk resultaat bereik je?

Met andere woorden: stel dat een schooldirecteur aan je vraagt “wat levert de bibliotheek als bijdrage aan mijn Cito-score?”, of, “Op welke wijze draagt u bij aan het opbrengstgericht werken?”. Tja, wat zeg je dan. Duidelijk is dat je niet meer aan kunt komen met alleen het verhaal dat lezen zo leuk is.


Hij legt uit dat bibliotheken een forse bijdrage leveren aan het begrijpend lezen. En guess what? Begrijpend lezen is een belangrijke graadmeter van hoe een leerling kan in het vervolgonderwijs. Kort door de bocht: de kwaliteit van begrijpend lezen kan het verschil maken tussen VMBO of HAVO/VWO.

Hij legt uit dat taalachterstand al begint in de eerste jaren van je leven. Amerikaans onderzoek toont aan dat kinderen in een achterstandssituatie 30 miljoen woorden minder horen in hun eerste jaren. En daar wordt eigenlijk al hun schoolcarrière voor later al bepaald. Binnen een paar minuten heeft hij uitgelegd hoe belangrijk het is om veel te lezen. Wie eenmaal een achterstand heeft met zijn of haar woordenschat moet keihard werken om dat in te halen.

Het antwoord op die achterstand is: VRIJ LEZEN. En daar is de bibliotheek natuurlijk een fantastische partner in. En scholen wisten bibliotheken natuurlijk al wel te vinden voor boeken maar heel vaak maakten we geen koppeling met de schoolresultaten. Want als de bibliotheek dat kan aantonen, dan is de samenwerking natuurlijk ook op de lange termijn geborgd.

Om die resultaten te meten heeft Sardes een leesmonitor ontwikkeld die de bibliotheek kan gebruiken. Deze legt leesmotivatie, leesgedrag en leengedrag vast. Die monitor wordt door lerearen en leerlingen uitgevoerd. En jawel, op de bibliotheek2daagse worden naar verwachting de eerste resultaten verwacht. Maar in de presentatie gaf hij al wel een inkijkje hoe dit er voor een afzonderlijke school uitziet.

En daar zit inderdaad wel – net als je in de slideshare kunt zien – een aantal leuke feitjes bij. Namelijk dat juffen en meesters absoluut niet helpen om leuke boeken te vinden. En wat we natuurlijk al wisten: groep 6 is onze meest fanatieke leesgroep en daarna zie je al een afkalving van het leesgedrag optreden. Wie leerlingen in groep 7 en 8 nog een tijdje langer door weet te laten lezen, kan ze dus iets meegeven voor hun hele schoolcarrière.

Op basis van dit soort cijfers kan een school nieuwe doelen stellen: ga meer over boeken praten met leerlingen of richt een leeskring op op school. Zo en na die doelen gaan ze aan de slag. En na een jaar volgt weer die monitor (die je ook in de presentatie ziet). Fantastisch verhaal volgens mij.

Tja, en dan komt Kees Broekhof even terug op wat iedereen moet regelen: is de bibliotheek bereid om te investeren in zo’n mooi verhaal? Zo, die Kees liet even zien hoe we onze goede inzet kunnen koppelen aan de opbrengst van een school. En volgens mij heeft de bibliotheek hiermee een antwoord voor die schooldirecteur die vraagt: “wat levert de bibliotheek als bijdrage aan mijn Cito-score?”, of, “Op welke wijze draagt u bij aan het opbrengstgericht werken?”.

#debibliotheekopschool Thomas van Dalen


De aftrapper van vandaag is Thomas van Dalen, hij is management consultant in de cultuursector. Ik ken hem nog als slimme bibliotheekambtenaar in Zwolle. Hij legt uit dat bibliotheken eigenlijk al heel goed bezig zijn maar vooral op uitvoerend niveau. Op tactisch en strategisch niveau zijn we veel minder een gesprekspartner.
Thomas legt uit dat we vaak niet geborgd zijn in de Lokaal Educatieve Agenda (LEA). Welke maatschappelijke problemen lossen we met elkaar op? Op welke manier dragen we bij aan de meerjarendoelstelling van de bibliotheek?

Na die fasering steekt Thomas door naar de voorbereiding en de implementatie. Duidelijk is dat de Bibliotheek op School kiest voor een stevig programma naar de scholen: schoolbibliotheken, meerjarige leesprogramma’s , stevige monitor om de leesprestaties te volgen en nog een hele riedel meer.



Mijn conclusie is dat de Bibliotheek op School een compleet programma heeft en dat een stevige aanpak zowel een stevige lobby. Een lobby naar zowel de lokale politiek als naar de landelijke en eventueel provinciale overheid. Naast die lobby zal dit programma ook van ons als bibliotheken vragen om samen mee te doen aan dit programma. Om eigen programma’s in sommige gevallen aan de kant te schuiven en samen de schouders te zetten onder het gezamenlijke programma. Mij lijkt dat een prima plan. Want als iets voor mij duidelijk is, is dat ondersteuning van het onderwijs ook in de toekomst een prima bibliotheektaak is. En dat is in deze tijden een prima geluid.

Daarna laat Thomas het verhaal schoolBIEB van Den Bosch zien. Nou ja, dat kent u natuurlijk al. En anders kijkt u nog even naar het filmpje Het verhaal van Den Bosch is meer dan alleen een schoolbibiotheek op alle basisscholen. Duidelijk is dat de hele keten van gemeente, bibliotheek en onderwijs samen dat leesonderwijs hebben opgepakt. Het is bijzonder interessant om deze kinderen nu eens tien jaar te volgen en die te vergelijke met kinderen die deze kansen niet hebben gehad. Ik heb een vermoeden welk verschil we dan kunnen zien.

Liveblog #debibliotheekopschool


De Bibliotheek op School. Het lijkt een schot voor open doel. Want we doen toch al heel veel voor het onderwijs? Ja, dat is zo. En toch kunnen we nog heel veel winnen. Vanmiddag vindt de eerste bijeenkomst plaats van de regioconferentie ‘Bibliotheek op school’. Dat is spannend. Want eerder schreef ik al wel eens over Marks driepuntenplan. Een driepuntenplan om als bibliotheken in Nederland krachten te bundelen en samen veel meer daadkracht te creëren dan elk van de bibliotheken afzonderlijk.

Voor mij ook wel bijzonder. Want ik ga deze middag proberen om er een liveblog van bij te houden. Tot zo!

dinsdag 1 november 2011

Van Swelmen over de visienotitie van de commissie Digitale Bibliotheek

National DIGITAL Library
Ziek word ik ervan! En spuugzat ben ik het! Nu verschijnt er weer de visienotitie “Interface” van de VOB-commissie Digitale Bibliotheek. En het lijkt me goed mijn ongezouten kritiek te geven.

Op de eerste plaats was die hele visienotitie natuurlijk niet nodig geweest. Al jaren is de Bibliotheek Oppendam toonaangevend voor al die digitale ontwikkelingen. Dus wat mij betreft had de commissie gewoon moeten adviseren: doe als Oppendam en volg Van Swelmen! Maar het is een jonge commissie dus wijsheid komt misschien nog met de jaren.

Maar daar ging het mij niet om. Nee, waar ik echt de buik vol van heb is die Concept-Cultuur van Nederland. Want wat zegt de commissie zelf over deze notitie:

De notitie Interface: De Bibliotheek in het digitale tijdperk is zeker niet het antwoord op alle vragen die er leven. Zij beoogt een dialoog met de branche en andere samenwerkingspartijen te starten. De Commissie nodigt daarom iedereen van harte uit een bijdrage te leveren aan het vervolmaken van de visie.

Dus wat concluderen wij hier met elkaar uit? Op de eerste plaats: de notitie geeft niet het antwoord waar we nou net allemaal op zaten te wachten. Op de tweede plaats: de notitie is niet af. En op de derde plaats: de comissie vind dat wij die notitie maar af moeten maken.

Verdorie, waar hadden we die commissie nu voor? Precies: dat zij dit werk doen. Nou, laten ze dat dan ook doen! En laat ik er dan gelijk bij zeggen: “Niks dialoog of discussie, de wil van de commissie is wet!”

En of het nu gaat om de visienotitie van de Digitale Bibliotheek, om een conceptbrief van het ministerie aan de Tweede Kamer, het landelijk beeldmerk of de keus van de beste bibliothecaris: vraag nooit de mening van iedereen! Gaan geen dialoog aan en laat ze al helemaal niet stemmen! Het zijn allemaal uitwassen van onze Polder- en Concept-cultuur! Er zijn allemaal commissies of jury’s voor ingesteld: nou, laat die hun werk dan ook doen.

Als u mijn mening wilt weten: al die conceptenen draagvlaksessies zijn gewoon een gebrek aan leiderschap! Wie een bestuurlijke positie draagt moet ook vooral sturen, beslissen en knopen doorhakken. Het wordt weer hoog tijd dat er sterke leiders opstaan die ons door deze moeilijke periode gidsen. Directeuren en bibliothecarissen die zich even niks aantrekken van de algemene opinie maar die gewoon doen wat hun het beste lijkt.

U snapt: in de bibliotheek in Oppendam ben ik gewoon degene die het beleid bepaalt. Ik ben de directeur en daar word ik voor betaald. Niet voor ellenlange sessies met personeel waarbij de kool en de geit weer gespaard moet worden. Koers zetten, knopen doorhakken en vooruit met de geit (zonder de kool)! Als u problemen hebt met het beleid, hebt u problemen met de directeur.

Dus commissie Digitale Bibliotheek: kop ervoor en heel snel verder! U bent de commissie dus u bepaalt het beleid. Wie aan het beleid komt, komt aan de commissie. En daarbij komt: u hebt helemaal geen tijd om iedereen nog om een mening te vragen. Het is al lang vijf voor twaalf – geweest – op dit gebied. Hup, gas, en wegwezen! U was toch de commissie? Nou, heb dan ook lak aan de rest. Niks mening vragen: u bent de baas en u moet doen wat u goeddunkt!

Nou, dat was eigenlijk mijn reactie die ik wilde geven. Wat denkt u? Ben ik niet te bot? Dat krijg ik namelijk wel eens te horen. Dus ja, laten we dit bericht maar als eh.... concept beschouwen. Ik ben zeer benieuwd naar uw concept-reactie op mijn concept-reactie.

Met - in concept - een vriendelijke groet,
Van Swelmen
Directeur Bibliotheek Oppendam

Op deze plek kunt u de visienotitie downloaden.
En op deze plek kunt u meepraten over de notitie

Foto: Shex