vrijdag 30 september 2011

Zeg papa...


Kinderen zeggen vaak ware en rake dingen. Mijn oudste dochter was zo lief om een stukje over me te schrijven voor de verkiezing van de Beste Bibliothecaris van Nederland.

Na afloop zei ze tegen mij: "Zeg papa, dus degene die de meeste Facebookvrienden heeft wint?" "Eh ja, stamelde ik. Zo zal het waarschijnlijk gaan."

Voor al die anderen die zich niet generen om mee te doen, geef ik gewoon nog een keer de link naar de stembutton.

Ik heb overigens vernomen van Bibliotheekblad dat jury nog twijfelt over hoe ze het volgend jaar aanpakken met de genomineerden: of ze gaan samen een maand in een huis met camera's of ze doen mee aan een Librarians on Ice.

zaterdag 24 september 2011

Tienden van seconden...

People get ready
Deze week vertelde iemand mij een bizar feit. Mensen zijn op internet bereid om twaalf seconden te wachten op een antwoord. Of je nu op zoek bent naar een tweedehands auto, een oude klasgenoot of een filmpje. Twaalf seconden. Als we dan niet iets hebben, verslapt onze aandacht.

Twaalf seconden. Dat is wat u nu hebt gelezen.

Mijn gedachten dwalen af naar een ander moment deze week. Ik stap uit de trein na een lange dag. Mijn gedachten zijn verdoofd. Ik loop over het station. Ik zie mensen lopen. Soms kijk je ze in de ogen, soms niet. Mensen glijden langs je heen. Vluchtig contact. Twee ogen kijken me aan. Zoals zoveel. Mijn ogen willen al weer verder maar blijven even hangen. Het zijn slechts tienden van seconden.

Heel even twinkelt er iets: wij kennen elkaar. Maar niet goed genoeg. En we lopen door.

In tienden van seconden heeft mijn oog iets geregistreerd. Iets van herkenning. Er is iets tussen ons. Maar wij weten nog niet wat. Nog niet. Mijn hoofd is een bibliotheek. Ergens ligt het goede puzzelstukje. Maar waar? Al dagen ben ik nu op zoek.

Twaalf seconden, tienden van seconden en dagen. Ergens raken ze elkaar.

Foto: M. Angel Herrero

vrijdag 23 september 2011

Cultuur is van iedereen!

Cultuurgebouw

Gisteren was ik in Hoofddorp. Ja, ik weet het. Dat kun je beter niet hardop zeggen. Ik heb al jaren familie in Hoofddorp en die klagen ook al jaren dat er geen familie op bezoek komt. Maar ja, het blijft natuurlijk een ook een barre VINEX-woestijn dus voor een bezoekje moet je toch wel een mentale drempel over.

Maar goed, in deze verafschuwde plaats werd een puike conferentie gegeven over de "Bibliotheek in beweging". Wie wil weten hoe dat congres was, moet gewoon even de samenvatting op Twitter lezen.

Dat congres werd gehouden in het nieuwe cultuurgebouw. Een gebouw met een bibliotheek, een theater, muziekschool en poppodium. Het leuke van dit gebouw is dat het elke dag een andere naam heeft. Op de dag dat ik er was heette het, het Piet Buijtels Cultuurgebouw. Piet Buijtels was de gemeentesecretaris van Hoofddorp en had de dag ervoor afscheid genomen. Eén van de cadeaus die hij kreeg was dat het cultuurgebouw een dag naar hem genoemd zou worden.

Zo heeft dit gebouw elke dag een andere naam. Elke dag wordt dit gebouw genoemd naar een inwoner van de gemeente Haarlemmermeer, waar Hoofddorp onder valt. En eigenlijk maakt het niet uit of die persoon iets bijzonders heeft gedaan.

En dat vind ik wel een sympathiek idee. Het gebouw laat zo letterlijk zien dat het van iedereen is. En zo is het natuurlijk: cultuur is van iedereen.

Hoofddorp, je zou er nu bijna willen wonen.

woensdag 21 september 2011

Stem op mij!

U gelooft het misschien niet maar een bestaat een prijs voor de beste Biebmiep. Oke, oke, in werkelijkheid heet het "De Beste Bibliothecaris van 2011". En raad eens: ik ben genomineerd. En genomineerd worden als meest inspirerende collega is natuurlijk al een hele eer.

Maar het leuke begint nu pas. U mag stemmen wie het gaat worden. Dus ik ga ouderwets met mezelf lopen leuren. Bibliotheekblad heeft een prachtig filmpje gemaakt van alle kandidaten. Mijn eigen filmpje geef ik u hier graag cadeau maar ga ook de filmpjes bekijken van mijn collega's Karen Bertrams (Probiblio) en Jan de Waal (Bibliotheek Maasland).

En ga hier stemmen.... en het liefst natuurlijk op mij. En als u nog niet genoeg argumenten heeft: Bibliotheekblad schreef een kleine loftuiting waarvan ik nog bloos tot achter mijn oren.

Op donderdag 27 oktober organiseert Bibliotheekblad een heus gala waar alle prijzen uitgereikt worden: beste bibliotheek, beste project, beste jeugdbibliotheek en... beste bibliothecaris.

May the best librarian win!

dinsdag 20 september 2011

Nog drie maanden en dan zijn we klaar…

IMG_3013
Het was een project dat vier jaar geleden begon. Vijf programmanagers werden aangesteld in Overijssel. Een soort musketiers van de innovatie. Doel: zorg dat het gebruik van de bibliotheek weer gaat groeien. Recht tegen de trend in. Een mission impossible? Misschien.

Gisteren waren er opnieuw vijf musketiers bij elkaar. Het huidige innovatieteam van de Overijsselse bibliotheken. Drie musketiers van het eerste uur: Stephan de Vilder, Geny Nijboer en ondergetekende. En twee musketiers die later instroomden: Anneke Duinkerken en Marion Berendsen.

Musketier Stephan
Ze maakten de balans op van vier jaar innovatie in Overijssel en noteerden hun “lessons learned”. Maar daarover zo meer. Bovenal namen ze afscheid van één van de musketiers van het eerste uur: Stephan de Vilder. Stephan stopt in Overijssel per 1 oktober en heeft besloten om per 1 januari 2012 als zelfstandig coach verder te gaan. En dat is natuurlijk een stap die we hem van harte gunnen.

In 2009 stond ik al eens stil bij de rol van Stephan de Vilder voor ons team. Toen schreef ik onder andere:

'Succes kent vele vaders', zegt het spreekwoord. En zo gaat het ook bij de winkelformule in Overijssel. Ik weet dat er echter maar één echte vader is van dit verhaal. En dat is Stephan de Vilder. Stephan is een collega-progammamanager en hij gaat over de winkels. Zorgvuldig heeft hij allerlei mensen en partijen en mensen om zich heen verzameld. Maar bovenal: hij heeft het concept vastgehouden en bewaakt. Iedereen die ook maar iets wilde marchanderen met het concept kon steevast rekenen op een stevige discussie. En ik moet zeggen dat ik weinig mensen ken waar ik zo stevig mee heb gediscussieerd als Stephan. Door de tijd heen ben ik pas gaan zien hoe ongelofelijk waardevol al die opmerkingen zijn en hoe hij er daardoor voor zorgt dat een innovatieprogramma consistent blijft. Daardoor is het meer dan een aantal losse projecten. Zijn kracht ligt in het stevig vasthouden van een ingezette lijn.

Die woorden zijn tot het eind onverminderd van kracht geweest. En natuurlijk hebben we hem gisteren de gepaste lof toegezwaaid.

Lessons learned
Toen kwam echter ook het moment om de innerlijke balans op te maken: wat hebben wij geleerd van deze periode en wat willen we nog meegeven? We constateren dat de ingezette koers met een provinciale back-office goed van de grond komt. Daarin kan de innovatie voor de toekomst geborgd worden. En we verwachten dat die back-office nog wel wat gaat groeien. Niet doordat er veel extra geld komt maar wel doordat we door bezuinigingen gedwongen worden om verder met elkaar samen te werken. Volwaardige back-offices bij lokale bibliotheken konden wel eens een luxe gaan worden.

Ons programma rond de winkelformule en het onderwijsprogramma Biebsearch zien we in de komende jaren ook verder gestalte krijgen. Op zowel provinciaal als landelijk niveau. Tot slot is de website en de andere ICT-ontwikkelingen nu goed ingebed binnen de kaders van Bibliotheek.nl en de ontwikkeling lijkt ook hier geborgd.

Een nieuwe stip aan de horizon?
Toch denken we dat er nieuwe inhoudelijke stip aan de horizon gaat verschijnen. Misschien is de winkelformule wel de laatste restyling van de klassieke bibliotheek. We gaan naar een nieuw tijdperk. Een tijdperk waarin de bibliotheek een hernieuwde rol moet vinden rond empowerment. Een hernieuwde rol op het ondersteunen van individuen in de samenleving. Rond laaggeletterdheid, rond mediawijsheid, rond onderwijs. Op een nieuwe wijze die past bij het huidige tijdsgewricht. In co-creatie, digitaal en gebruik makend van de informatieovervloed die er is.

Hoe die lijn precies verder gaat, daarvoor schrijven de Overijsselse bibliotheken op dit moment een nieuw meerjarenbeleidsplan. Ons projectteam denkt dat het nu ruimte maken voor die nieuwe functie wel eens het belangrijkste uitgangspunt kan zijn.

Tegelijkertijd hebben we ons eigen functioneren onder de loop genomen. Op welke momenten vielen bij ons de kwartjes? Waar hebben we te veel gedaan? En waar te weinig? Eén van de conclusies was dat we het bestuurlijke spel te weinig gespeeld hadden. En eigenlijk waren we daar niet rouwig om. Het waren immers musketiers. En we gaan er nog even drie maanden flink van genieten. Pas maar op!

vrijdag 16 september 2011

De substantiële bijdrage van GROTE bibliotheken aan de liefde

Library Amsterdam 08/07/2007
Grote bibliotheken dragen substantieel bij aan de liefde. U gelooft het niet? Ik ga het u uitleggen. Hans van Velzen, directeur van de bibliotheek in Amsterdam verklapte mij vandaag het geheim.

In mijn vorige blogpost loofde ik de kleine bibliotheken. Als er kleine bibliotheken zijn, zijn er ook grote bibliotheken. En de grootste van al die bibliotheken staat waar die hoort: in Amsterdam.

Uit mijn hoofd zo'n 25.000 m2 vloeroppervlakte met pc's, mac's, boeken, een restaurant, een dakterras, een theater, een radio- en tv-studio en o ja, ook nog gewoon een jeugdbibliotheek.

Volgend jaar bestaat die bibliotheek al weer vijf jaar. In die vijf jaar is het bezoekersaantal gegroeid naar 1,8 miljoen bezoekers per jaar. Een warenhuis dat elke dag van de week open is van 10 uur 's ochtends tot 10 uur 's avonds. En om 10 uur 's avonds moet het personeel de klanten verzoeken om naar huis te gaan.

Hotspot van literatuur en cultuur
Wat we zien is dat in kleinere plaatsen de voorzieningen moeten vechten om te kunnen blijven bestaan. Samenwerking, zelforganisatie en verdergaande automatisering moeten daar uitkomst bieden.

Voor grote bibliotheken geldt een hele andere uitdaging: weten die zich te ontwikkelen tot een grote culturele hotspot voor literatuur, cultuur, muziek, debat en ontmoeting. Bibliotheken die een alternatieve huiskamer worden, een third place zo je wilt.

De gemiddelde verblijfsduur van klanten in Amsterdam is twee! uur. Vooral onder jongeren is de verblijfsduur nog langer. De drukste dag is de zondag. Overal zitten mensen die bezig zijn met leren, internetten of die gewoon met elkaar aan het kletsen zijn.

En inderdaad: ontmoeting is wel één van de belangrijkste functies geworden. Maar wel binnen een context van cultuur.

Dates
Hans van Velzen - de directeur van de bibliotheek - vertelde me dat de bibliotheek zeer regelmatig wordt gebruikt voor dates. Sterker nog, hij heeft een enkele maal bedankjes gehad van geliefden die elkaar hadden gevonden in de bibliotheek.

Door de opkomst van datingsites is er een grote behoefte gekomen aan een veilige plek voor een eerste afspraak. De bibliotheek is zo'n veilige plaats. En trouwens wie afspreekt in de bibliotheek komt cultureel over. Ook niet onaardig. Tja, dan bekijk je OBA ineens met heel andere ogen. Bij elke bezoeker denk ik nu: "zou dat er één zijn?"

En ja, zei hij, ook blijft er regelmatig wel eens iemand zitten. Dan heeft de ander al gezien: dat wordt niks en is stilletjes afgedropen. De bibliotheek leent straks geen boeken meer uit maar levenspartners en one-night-stands

Binnenkort staat in het jaarverslag niet alleen het aantal uitleningen maar ook het aantal geslaagde dates. Ik geloof zeker in GROTE bibliotheken. Ze leveren een substantiële bijdrage aan de liefde.

Foto: Freek Dech

woensdag 14 september 2011

Waarom ik nog steeds geloof in kleine bibliotheken...

Er wordt hard bezuinigd in bibliotheekland. En vooral kleine vestigingen lijken er de dupe van te worden. Er zijn zelfs officiële onderzoeken naar hoeveel kleine bibliotheken er gesloten gaan worden.Afgelopen maandag was ik bij de bibliotheek in Oudleusen. Ja, dat moet u misschien even opzoeken op de landkaart. Het is een dorp met volgens Wikipedia 500 inwoners.

Onlangs is daar in het buurthuis een prachtige kleine bibliotheek geopend. Niks sluiting. Gewoon een nieuwe bibliotheek. Volgens de winkelformule en in samenwerking met heel veel partijen.

De bibliotheek is in principe onbemand. En eerlijk is eerlijk. Daar zit wel de winst in de exploitatie. De bibliotheek is maar liefst 35 uur per week open. De oude bibliotheek - zonder samenwerking maar met personeel - was slechts 8 uur per week open.

En als iemand nu vragen heeft? Dan is er een teleloket. Een zuil die via een videoskypeverbinding contact legt met een provinciale back-office. Afgelopen maandag opende de wethouder deze zuil.

Oudleusen is een mooi voorbeeld van hoe je met samenwerking en met beperking van personele inzet een vestiging kunt behouden. Want u snapt: iets wat net nieuw is, gaan we niet zo maar sluiten.

En geloof me er zijn al veel functies vertrokken uit dit dorp. De bibliotheek blijft. Ik feliciteer dit dorp daarmee. Lezen en je kunnen informeren zijn twee belangrijke vaardigheden om in deze samenleving te functioneren. Bibliotheken zijn daarvoor van vitaal belang.

In Oudleusen kun je zien hoe dat zijn beslag krijgt. Toch is die spreiding een zorgpunt. En vooral omdat elke bibliotheek zijn eigen afweging maakt. Het maakt het lastig om gezamenlijke oplossingen te verzinnen. Het lijkt dus goed om ook dat spreidingsbeleid in netwerkverband te bezien. Het Overijssels netwerk heeft hiervoor een trainee van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten in de arm genomen. Ze heet Siri Brouwer en ze doet tot eind januari onderzoek naar de mogelijkheden van een netwerkbreed spreidingsbeleid. Op haar inzet kom ik vast nog wel een keer terug.

Voor nu: ik blijf geloven in kleine bibliotheken. Kom kijken in Oudleusen hoe het kan.

maandag 12 september 2011

Groot succes bestaat uit heel veel klein succes

ScreenShot509
In de afgelopen week stuurde Annemarie "Biebsearch" van Essen mij een mailtje. Ze schreef dat Biebsearch nu was opgenomen op een uitrolbanner van de ELO It's Learning. It's Learning is één van de grote pakketten die gebruikt wordt in het voortgezet onderwijs.

Ze stuurde een fotootje mee. Een deel van de foto ziet u hierboven. Biebsearch staat rechts bovenaan. En dat naast leveranciers als Entree, Edurep en Teleblik. Allemaal grote spelers in de onderwijsmarkt. Deze banner wordt door It's Learning gebruikt op beurzen. En het kan ook goed zijn dat we zo in folders staan. Er staan dus andere leveranciers uit te leggen wat Biebsearch is. Dat is bijzonder om te zien.

Een dagje later meldt Annemarie me dat we zijn uitgenodigd om deel te nemen aan een project met Wikiwijs. Wikiwijs neemt zelf het initiatief om ons mee op te nemen in hun project. Weer een partner die ons uiterst serieus neemt.

De afgelopen weken zie ik tegelijkertijd allerlei tweets voorbij komen van collega's die bezig zijn met instructies voor Biebsearch. En overal goede geluiden.

Het zijn kleine successen die aantonen hoe serieus de buitenwereld kijkt naar Biebsearch. Ik vind ons zelf soms iets te goed in het zien van nog niet goed is. Dan is goed om juist door die buitenwereld gewezen te worden op hoe waardevol ze ons vinden.

Groot succes bestaat uit heel veel klein succes.

En dat alles past in dezelfde lijn als die nominatie voor de ICT-innovatie-awards. Het lijkt allemaal heel vanzelfsprekend. Ik weet dat er heel veel mensen hard voor aan het werk zijn.

Groot succes bestaat soms uit vele kleine successen.

vrijdag 9 september 2011

BOT: een gebouw als muziekinstrument

Dit weekend is het monumentendag. Er is van alles te doen. Maar één van de leukste dingen is dit weekend in Deventer te zien. In de oude Zwarte Silo - een stukje industrieel erfgoed - brengt de muziektheatergroep BOT dit gebouw letterlijk en figuurlijk tot leven.

Dat doen ze door muziek te maken met het gebouw zelf. Het gebouw wordt een muziekinstrument te maken. In het filmpje krijg je een klein idee. Wie meer wil lezen, kan naar dit krantenartikel Ik vind het prachtig.

Zaterdag en zondag is er elk uur een voorstellng.

donderdag 8 september 2011

Gallië in bibliotheekland: Het hele Romeinse rijk? Nee, één klein dorpje...


In de afgelopen week werd bekend dat bijna alle bibliotheken hebben ingeschreven op de aansluitsubsidie Digitale Bibliotheek van het ministerie van OC&W. Voor mij is de aansluitsubsidie een mooie regeling waar we in Overijssel met plezier gebruik van maken. Sterker nog, het helpt ons financieel door een transitieperiode waarin we zowel oude als nieuwe ICT-systemen operationeel moeten houden.


Uit een Twitterbericht van Aad van Tongeren van het ministerie van OC&W blijkt dat er één bibliotheek is in Nederland die niet heeft aangevraagd. Dat werd later bevestigd in een bericht van Bibliotheekblad

Eén bibliotheek die niet inschrijft.... Dat heeft toch iets van het Gallische dorpje van Asterix en Obelix.

Wie is Gallië?
Ik ben heel benieuwd naar welke bibliotheek dat is. Ik heb wel wat geruchten gehoord, maar ik hoor het graag van de bibliotheek zelf. En ik wil er niet lacherig over doen. Het is namelijk veel makkelijker om maar met iedereen mee te doen en aan te vragen dan om nu heel bewust niét aan te vragen. Kortom, ik vind het zelfs wel dapper van deze bibliotheek.

Luisteren naar argumenten
Het is dus heel interessant om te horen wat de beweegredenen zijn om deze subsidie niet aan te vragen. Daar zouden we met elkaar namelijk wel eens beter van kunnen worden.

Dus ik bied die bibliotheek graag een podium om dat verhaal hier eens te vertellen. Op voorwaarde dat we er met elkaar ook over in gesprek mogen gaan. Een gesprek om het met elkaar nog beter te doen. Van zo'n gesprek is volgens mij nog nooit iemand slechter geworden.

Dus, wie is die ene bibliotheek die goede redenen heeft om deze subsidie niet aan te vragen?

Ik kan in ieder geval meldden dat heel Overijssel wel mee doet. Bent u het misschien?

woensdag 7 september 2011

zondag 4 september 2011

De mysterieuze krachten van het Bibliotheekwerk: deel 8 : Henk Kamp

Citroen HY
In de rubriek “Mysterieuze krachten” staan we telkens stil bij mensen die op de achtergrond onmisbaar zijn voor het bibliotheekwerk. Stilletjes doen ze hun belangrijke werk.

Op donderdag 1 september kwam het bericht dat Henk Kamp, bibliothecaris en digitaal specialist in Deventer, was overleden. Soms ben je te laat met iets, en soms te vroeg. De afgelopen dagen bedacht ik mij dat Henk allang in mijn lijstje had moeten staan van de mysterieuze krachten van het bibliotheekwerk. Want dat Henk tot die stille krachten behoorde, die achter de schermen voor Overijsselse Bibliotheken van grote waarde was, dat wist ik natuurlijk allang.

Ik zette hem te laat in dit lijstje en Henk was te vroeg met vertrekken.

Henk is in alle jaren dat ik iets met vernieuwing deed in Overijssel en in Deventer een vaste waarde voor me geweest. Hij heeft in vele projectteams meegedaan. Vaak tot zijn eigen verbazing omdat hij zelf niet altijd zag welk talent hij meebracht. Henk wist namelijk wat een gebruiker van de bibliotheek wilde. Hij kon die wens ook nog eens aan techneuten uitleggen. En als die techneuten dan klaar waren met bouwen, was hij degene die het geheel prima kon testen. Waarna hij natuurlijk met een lijst kwam met 168 verbeteringen die allemaal hout sneden. Niet altijd tot even grote vreugde van de bouwer die met de lange lijst nog even aan de slag moest.

Met diezelfde instelling heeft Henk vorig jaar nog meegebouwd aan de Ideale Webpresence van Deventer. Daarmee won hij samen met het Overijssels projectteam de prijs voor de Beste Digitale Bibliotheek van 2011.

Van Henk was bekend dat hij een fervent liefhebber was van de Citroën HY, het golfplatenbusje (zie foto). En ik weet nog dat ik midden jaren negentig als jonge bibliothecaris in Deventer de collectie Techniek van hem overnam. Het zal u niet verbazen dat de collectie autotechniek tot de beste en meest uitgebreide van Nederland behoorde. Het duurde even voordat ik snapte hoe dat kwam. Waarna ik die collectie natuurlijk rationeel volledig kapot saneerde. Sorry Henk, een postuum excuus.

In het begin van dit jaar was hij net begonnen als digitaal specialist in de Provinciale Back-Office en zou hij samen met collega’s de Deventer website bij alle Overijsselse bibliotheken gaan installeren.

Henk was een fantastische ondersteuner, hij opereerde graag op de achtergrond. Veel mensen zullen hem gaan missen. Maar in Overijssel gaan we in de website nog heel veel van zijn stukjes werk terug zien. En dan denken we: o ja, dat was van Henk. En dat. En dat. En dat. En dat….

Soms ben je te vroeg met iets en soms te laat. Hij was te vroeg en ik te laat. We gaan hem missen.

Foto: Cocoate

vrijdag 2 september 2011

Idee voor de stationsbibliotheek?

Winkelen op elke perron van het station of de metro. Kan dat? Tesco, de supermarktgigant laat in dit filmpje zien dat het kan. Ze bouwden virtuele schappen op elk perron en met QR-code plaats je de producten in je virtuele winkelwagentje. Tja, zo kun je natuurlijk heel snel overal je winkel neerzetten.

In Haarlem hebben we het prachtige initiatief van de stationsbibliotheek. En op alle grote stations moeten we dat binnen vier jaar natuurlijk overal hebben. Maar wat te denken van zo'n Tescobibliotheek op elk perron? En op welke plekken zou je dit allemaal nog meer kunnen doen?