maandag 19 april 2010

7 maart 2019 of 3 oktober 2025: Laatste uitlening in een bibliotheek

Begin april werden de CBS-statistieken over 2008 bekend voor bibliotheken. Het aantal leden is in dat jaar gedaald met 1,05%. De uitleningen zijn gedaald met 9,7%. -9,7%! Daar schrok ik geweldig van. Dat is bijna 10%!

Het verschil tussen 7 maart 2019 en 3 oktober 2025
Tijd dus om wat verder in die statistieken te duiken. In 2005 hadden de Nederlandse bibliotheken nog 132 miljoen uitleningen met elkaar. In 2008 waren dat er nog maar 112 miljoen. 20 miljoen eraf in drie jaar. Tussen 2005 en 2008 verloren de bibliotheken miljoenenuitleningen per jaar. Ga eens uit van twee scenario's: antraciet (-6,3 miljoen per jaar) en zwart (-10 miljoen per jaar). Tel dus maar uit wanneer de laatste uitlening zal plaatsvinden. In het gunstigste geval is dat op 3 oktober 2025 (-6,3 miljoen uitleningen per jaar). In het ongunstigste geval is dat op 7 maart 2019 (-10 miljoen uitleningen per jaar).

Mijn pensioen
In elk geval roept dat bij mij toch even vragen op over mijn pensioen. Want mijn vroegste pensioendatum ligt op 2038. En ik heb net hard lopen roepen dat ik nog wel een tijdje werk voor het bibliotheekwerk. Wordt ik daarmee automatisch de executeur van het testament van het bibliotheekwerk?

Nu wil het geval dat mijn werkgever binnenkort een informatiemiddag heeft met het pensioenfonds. Om uit te leggen hoe alles zit met pensioenen. Ik begin hier een complot te vermoeden. Is er ergens al een onderhandse afspraak dat bibliotheken dicht gaan? Wordt er bezonnen op een afvloeingsregeling?
Verzet de koers
Dat alles geldt natuurlijk alleen als het beleid niet wijzigt. De cijfers staan haaks op de cijfers die we in Overijssel zien. Door ombouw van de vestigingen zien we dat de uitleencijfers opnieuw stijgen. Soms met 30% tot 40% per jaar. In 2009 steeg het totaal aantal uitleningen met een half miljoen op een totaal van 12 miljoen. De lijn gaat dus omhoog.
Geloof me: Er is echt nog veel te winnen voor bibliotheken. Onze uitleenregels kunnen echt nog veel ruimer, onze presentatie kan beter en onze collectie kan meer afgestemd worden op de vraag.

In elke bibliotheek kunnen de prestaties omhoog
Ik neem dit verval dus niet als automatisme aan. Sterker nog: ik beweer dat elke bibliotheek zijn prestaties kan verbeteren.

Toch voel ook ik wel dat bibliotheken in een wisselend tij zitten. De digitale bibliotheek wordt naast de fysieke vestiging steeds belangrijker. In de aankondiging van de statistieken door de VOB wordt ook aangegeven dat de Digitale Bibliotheek (lees: bibliotheek.nl) in 2008 34.000.000 bezoekers trok. Voorwaar geen kleine aantallen. En ik vermoed dat daar nog een hele natuurlijke groei in zit.

In Overijssel opteren nog steeds voor mooie doelstellingen:
- Eind 2011 halen we nog evenveel uitleningen als in 2008
- Eind 2011 is ons ledenbereik gestegen van 25% naar 29%
- Eind 2011 hebben we 10.000.000 digitale bezoekers
- Eind 2011 maken 25.000 leerlingen gebruik van Biebsearch

Sommige mensen noemen dit ambitieus. Ik noem het realistisch. Al onze metertjes geven aan dat we nog steeds goed op koers zitten om dat te halen.

Kortom, ik blijf nog wel even aan het werk in bibliotheekland.

8 opmerkingen:

Doortje zei

Kleine kans dat je dochters op hun 20e of 29e verjaardag naar de bieb gaan, ja. Dat scheelt heel wat uitleningen, klopt.

Mark Deckers zei

@doortje: Tja, ik moest een datum kiezen rond die tijd. Hun verjaardag leek me dan wel aardig. Dan kan ik het ook nog onthouden.

Bas van Houwelingen zei

De verhalen van heel veel meer uitleningen in Overijssel dankzij het winkelconcept zijn mij bekend. En ik wil graag geloven dat jullie het tij gekeerd hebben, maar van nature twijfel ik al gauw aan dit soort succesverhalen. Bij onderzoek in de praktijk blijkt het succes vaak toch wat tegen te vallen. Ineens een hoger percentage leden is vaak niet meer dan collectief een school gratis lid maken of bij een pr-actie 1000 abonnementen weggeven. Succes verzekerd, op korte termijn dan.
Wij hebben hier in Gelderland sinds een jaar ook Bicat, zoals jullie in Overijssel. Ik ben nog niet erg onder de indruk van de rapportage's die daar uitrollen. Vooralsnog levert dat een weinig consistent beeld op wat betreft onze prestaties.
Heel graag zou ik een gedegen onderzoek zien van een bibliotheek voor het winkelconcept en bijv. twee jaar later. Dat bibliotheken die herinrichten meer succes hebben, is vrij algemeen geconstateerd, maar ik ben benieuwd naar de iets langere termijn.
Landelijk 10 procent minder uitleningen lijkt mij wat beter bij de huidige maatschappelijke ontwikkelingen passen dan de 30 tot 40 procent stijging die jij hier en daar constateert in Overijssel.
Maar ik zie heel graag mijn ongelijk bewezen worden.

Mark Deckers zei

@Bas: Tja, je zegt veel. En her en der klinkt er ook wel wat zuurs door heen.
1) De landelijke trend is flink omlaag, in Overijssel is het over het geheel licht omhoog. Ik constateer slechts dat het recht tegen de trend in is.
2) tijdelijke stijgingen door weggeven van schoolpassen en vestigingen.
Wat betreft de schoolpassen verwijs ik graag naar Biebsearch en kan ik melden dat ik nog nooit gratis schoolpassen heb weggegeven. Bij Biebsearch bieden we een totaalpakket tegen een kostendekkende prijs.
Wat betreft de nieuwe vestigingen kan ik je melden dat we metingen doen. De oudste nieuwe vestiging is echter Zwolle-Zuid. Daar hebben we tot nu toe een stijging gezien in een half jaar tijd van +30%. Dat is nog geen twee jaar. Akkoord. Maar ik ben er blij mee.
En ik hoop jij met mij. Ik zit niet bij de pakken neer. Ieder die dat doet, heeft niks meer te zoeken in bibliotheekwerk.

Karin zei

Ook in Deventer wordt het tij gekeerd. En níet door gratis lidmaatschappen weg te geven, Bas! Maar door een goede dienstverlening, passend bij deze tijd, contracten op instellingsniveau (bijv. dienstverlening woonzorgcentra incl. 100% -betaald- lidmaatschap) en door te leren van andere secoren, bijv. de retail.
Ook onze uitleenvoorwaarden zijn flink gemoderniseerd.

De uitleningen in de nieuwe bibliotheek Keizerslanden zijn gestegen met 37% t.o.v. vorig jaar en ook het aantal leden groeit.
Natuurlijk laten de landelijke trends wat anders zien, en wat we met de retailformules doen is slechts het verlengen van de levenscyclus van het lenen van een boek/DVD/cd/etc.

Als we er nu voor zorgen dat we intussen de vraag/behoeften van de toekomstige gebruikers goed in beeld krijgen (voor zover dat mogelijk is) en onze kansen benutten geloof ik wel dat het goed komt :)
Maar of je in 2019 of in 2025 nog als bibliothecaris aan de bak komt in een fysieke bibliotheek? Geen idee.

Bas van Houwelingen zei

@Mark en Karin, bedankt voor jullie info. Ik begrijp dat mijn reactie wat zuur overkomt maar is dat absoluut niet bedoeld. Ik gun iedere bibliotheek alle succes van de wereld. Ik heb echter wel gemerkt dat er in bibliotheekland af en toe wat lichtvaardig met resultaten wordt omgesprongen.
Ook ik heb geen zin om bij de pakken neer te zitten, maar we hoeven de feiten ook niet te ontkennen. Vooralsnog lijkt Overijssel een uitzondering op de regel. Ik hoop van harte dat jullie succes doorgaat en zich verder verspreid over de rest van Nederland.

Mark Deckers zei

@Bas:Ik zal niet ontkennen dat ik graag de mooiste dingen laat zien. Achter elk mooi verhaal zit ook een verhaal van een mislukking of minstens van bloed, zweet en tranen. En ik deel je zucht dat het soms moeilijk is om van 25 bibliotheekstichtingen netjes alle cijfers op een rij te krijgen.

Unknown zei

De eerste opmerking van Bas over de link tussen "landelijk 10 procent minder uitleningen" en "de huidige maatschappelijke ontwikkelingen" intrigeert mij. Ik kan mij voorstellen dat deze link te leggen is, maar ben nog zoekende naar concrete aanwijzingen. IKan Bas of iemand anders mij kan helpen aan een nadere verklaring?